Deel 9 van Van ‘t Padje: het Verlanenpad in Zaandijk. Eigenlijk: het Verlanenplein.
Het klinkt niet chic: ‘pad’. Guispad werd Guisweg, Zandpad werd Zandweg, het Vinkenpad werd Vinkenstraat.
In 2006 heeft wonen aan een pad in de Zaanstreek weinig meer te maken met modderpoelen, tuberculose en scheefgezakte krotwoningen. De Orkaan gaat op pad. Wat is de geschiedenis van de Zaanse paden, en hoe zien ze er nu uit?
Het Verlanenpad in Zaandijk is eigenlijk geen pad meer, het is een nu een plein dat de Lagedijk verbindt met de Karl Marxstraat. Wie midden op het ‘plein’ staat, kan het hele ‘pad’ overzien. Er wonen niet veel mensen aan het Verlanenpad, er staan een paar bedrijfsgebouwen, de Elout Wytema Stichting is gevestigd op nr. 2. Volgens het Kadaster is er maar één oneven nummer, nr. 1.
De vorige afleveringen gingen over het Pantepad, het Boomgaardspad, het Wijnkanspad, het Hazepad en het Dokter Roggertspad (Zaandam), het Karnemelkspad en het Krommenieërpad (Wormerveer) en het Loodwitmolenpad in Koog a/d Zaan.
Het Verlanenpad in Zaandijk
Het pad vind je na de Parkstraat (gerekend vanaf Koog), vlak voor het Honig Breethuis. Als je 20 stappen neemt sta je in de Karl Marxstraat.
Uit 1702 stamt een vermelding van molen de Grauwe (of Witte) Gans die aan het eind van het Verlanenpad stond.
Voetbalclub Zaandijk ontstond in april 1917 in de huiskamer van café Cambrinus als de vereniging ‘Ondanks Tegenspoed Opgericht’. Men startte op een veld in het Koger Bosje te Koog aan de Zaan maar week snel uit naar Zaandijk waar met behulp van de familie J. Honig een veld aan het Verlanenpad achter de Beeldentuin werd gevonden. De naam veranderde spoedig in v.v. Zaandijk. De vereniging verhuisde naar het land van boer Krijt achter de boerderij Het Fortuin tussen Zaandijk en Westzaan en later naar de Diederik Sonoyweg.
Het bekendste gebouw was de timmerschuur van Dirk Olie aan het begin van de vorige eeuw. Daarvoor de schuur van Jan Verlaan, en later van Janus Klomp. Jammer dat deze originele Zaanse houtbouw verdwenen is.
De sloot tussen het Verlanenpad en Parkstraat 1910. De molen is De Witte Veer, verbrand in 1917.
In 1920 was het pad nog te bereiken met een brug. De wegsloot werd in 1925 gedempt (foto’s gemeentearchief Zaanstad).
Bij het gemeentearchief Zaanstad zijn 88 vermeldingen van het Verlanenpad te vinden.
Het Verlanenpad in augustus 2016:
De Orkaan-Padjes-Kaart:
Achter het Verlanenpad werd rond 1605 een papiermolen gebouwd, die later als De Witte of Grauwe Gans, ook De Zaandijker Oud, heette. De molen werd in de achttiende eeuw afgebroken en verplaatst naar de Kalverringdijk, waar hij als Grauwe Gans weer werd opgebouwd. Tegenwoordig staat het restaurant D'Hoop op de Walvis op het erf.
Ik mis in de opsomming het Broodkorfspad op de Kogerhem. Ik weet er nog van, dat het met een hek afgesloten was, dat het niet meer was dan een "kattegangetje" tussen stenen fabrieksgebouwen, maar vooraan op de hoek zat nog steeds pontificaal een straatnaambordje. Of is dat nu weg, evenals het pad zelf?
We gaan er naar kijken, maar we geven geen "opsomming" van alle Zaanse paden die er ooit zijn geweest. We proberen de paden die nu nog bestaan één voor één in beeld te brengen: hoe ze waren en hoe ze nu zijn.