Vandaag deel 8 van Van ‘t Padje: het Loodwitmolenpad in Koog a/d Zaan. Nieuw: met Padjeskaart.
Het klinkt niet chic: ‘pad’. Guispad werd Guisweg, Zandpad werd Zandweg, het Vinkenpad werd Vinkenstraat.
In 2006 heeft wonen aan een pad in de Zaanstreek weinig meer te maken met modderpoelen, tuberculose en scheefgezakte krotwoningen.
Het Loodwitmolenpad in Koog a/d Zaan is een kort doodlopend steegje dat je snel over het hoofd ziet. Het geeft vooral toegang tot de achtertuinen van de huizen aan de Julianastraat en de De Ruyterstraat.
De Orkaan gaat op pad. Wat is de geschiedenis van de Zaanse paden, en hoe zien ze er nu uit?
De vorige afleveringen gingen over het Pantepad, het Boomgaardspad, het Wijnkanspad en het Dokter Roggertspad (Zaandam), het Karnemelkspad en het Krommenieërpad (Wormerveer).
Het Loodwitmolenpad in Koog a/d Zaan
Het pad is te vinden aan de Raadhuisstraat tussen de fietsenopslag van Moos en het Assurantiekantoor Olthof & Partners. Vroeger zaten er Houthandel / Doe het Zelf winkel ‘Centrum, het Reformhuis van Jaap Emmer, Honig Elektra en Groot Radio, achter in het pad was loodgieter Piet Melk gevestigd.
Het pad dankt z’n naam aan het soort molen dat vroeger aan het einde van het pad stond. Loodwitmolen De Rob (1720) stond aan de Veersloot ter hoogte van de Emmastraat in Koog en werd in 1865 gesloopt.
Een loodwitmolen is een verfmolen. In de Zaanstreek was De Rob de grootste loodwitmolen (vier paar maalstenen). Het Gekroonde Zeepaard (1694, Koog aan de Zaan), De Heining (1762, Oostzaan) en De Veldlust (1736, Oostzaandam) produceerden ook loodwit.
Lood werd versmolten tot dunne platen bladlood die opgerold werden. De rollen werden geplaatst in aardewerken broeipotten boven een laagje azijn en afgedekt met paardenmest en stro. De broeipotten werden in hokken opgestapeld. Het broeiproces duurde zes weken, hierbij ontstond koolzuurgas waardoor het lood werd omgezet in loodwit.
Na de broeiperiode werden de rollen uitgeklopt op een klopbank en vervolgens vermalen en uitgezeefd. Daarna werd het loodwitpoeder nat gemaakt, met krijt vermengd en opnieuw gemalen. De brij werd in droogpotten gedaan die 5 à 6 weken moesten drogen.
Het werken in een loodwitmolen was zeer ongezond. Hierdoor werd dit werk uitgevoerd door Duitse gastarbeiders. Een algeheel verbod op het gebruik van loodwit voor binnenverf kwam in Nederland pas in 1939.
In 1915 liep er nog een brug naar het pad (foto gemeentearchief Zaanstad).
Op 15 april 1929 werd deze kinderspeeltuin ‘Onze Jeugd’ aan het einde van het Loodwitmolenpad geopend (foto gemeentearchief Zaanstad).
Bij het gemeentearchief Zaanstad zijn 13 vermeldingen van het Loodwitmolenpad te vinden.
Het Loodwitmolenpad in 2016:
De Orkaan-Padjes-Kaart:
We gaan ernaar kijken, Herderskindpad doen we zeker, Frans Marspad is geen historisch pad. Twijfelgevalletje...
Herderskindpad liep vroeger door tot aan de molen het Hersderskind. Die molen stond vroeger aan de noordrand van Rooswijk.
groet, Jan
graag aandacht voor het Frans Mars pad en het Herderskind pad
Gaan we bekijken, dank voor de tip.
Het Koekoekspad in Koog a/d Zaan naast garage bedrijf Ton Laan aan het zuideinde,
tegen over benzine station Fa Vos
Inderdaad Joop. Een deel van het pad zelf bestaat nog, maar het straatnaambordje is verdwenen. Het pad liep tot aan ongeveer waar winkel van Piet Glas was. Daar stond molen De Koekoek.