Slopen en bouwen in Westzaan. Eén echte stolp minder en een “traditionele gebouwde woonboerderij” erbij. Soort van 1-1. De binnenkant van de gesloopte stolp wordt bewaard om later weer te gebruiken.
De sloop was aan het Zuideinde waar een oude stolpboerderij moest wijken voor Plan de Witte Vos, aan de J.J. Allanstraat werd in no-time het ‘vierkant’ van een nieuwe woonboerderij opgetrokken.
De stolp achter het Zuideinde 51 was goed te zien vanaf de Overtoom tussen Westzaan en Nauerna. In het nieuwe plan moeten 12 huizen komen. In de eerste plannen was nog sprake van een Zaans buurtje (bekijk hier de tekeningen van beide plannen) maar dat plan heeft het niet gehaald.
Molenkenner Ron Couwenhoven zocht voor ons uit hoe het zat met de molen:
”De windbrief werd uitgegeven op 24 september 1642 aan Claes Garbrantsz. Daarin werd omschreven dat de molen aan de Hoogendijk stond, maar eind 1690 werd de molen verplaatst naar een erf bij de Westzaner Overtoom. Dat kan de plek zijn waar nu de schuur staat. De Witte Vos werd voor het laatste genoemd in 1802.”
Aan de waterkant stond ooit houtzager De Witte Vos. Vroeger stonden er drie houtzagers in dat deel van Westzaan: De Witte Vos, de Groene Jager en het Vliegend Hert.
In de Stolpendatabase wordt als bouwjaar van de boerderij 1800 aangegeven. Daar is ook onderstaande foto te vinden (artikel gaat door onder foto). Het ‘vierkant’ op de foto boven zou misschien nog ouder zijn.
Het vierkant is inmiddels gedemonteerd, het wordt gerestaureerd en elders weer opgebouwd.
Molenschuur
Minstens zo bijzonder is de de molenschuur van De Witte Vos die ook op het terrein staat. Die droogschuur zou nog veel ouder zijn, waarschijnlijk zo’n 400 jaar*.
*UPDATE: Die ‘400 jaar komt uit het filmpje van otterdvd. Na publicatie kregen we extra informatie waarin dat betwijfeld wordt. Molenkenner Ron Couwenhoven (zie reacties) schrijft dat restaurateur Bart Nieuwenhuijs de schuur diverse keren bekeken heeft en geen eeuwenoude onderdelen vond. Het zou niet de moeite waard was om het pand te bewaren. De schuur zou pas in de negentiende eeuw gebouwd zijn toen De Witte Vos al gesloopt was.
Westzaner Arnold Sol schrijft aan De Orkaan dat de schuur (die inderdaad op 15 oktober is gesloopt) geen schuur van molen De Witte Vos is maar pas na de sloop van de molen gebouwd is. Dat de stolpendatabase 1800 vermeldt bevreemd hem omdat hij jaren geleden daar al gemeld heeft dat de boerderij rond 1885 is gebouwd, “het huis dat bij de molen hoorde werd na de sloop omgebouwd tot boerderij. Deze is verbrand en werd er een nieuwe stolp gebouwd op deze locatie. Maar zowel de schuur als de stolp kunnen natuurlijk wel gebouwd zijn van oude, ergens anders overbodige materialen.”
Otterdvd legde de sloop en demontage vast en laat ook beelden van de unieke molenschuur zien. (verhaal loopt door onder video)
Het ‘vierkant’ is vrijwel identiek aan het nieuw gebouwde vierkant van de woonboerderij verderop in het dorp, J.J. Allanstraat 105.
Otterdvd legde de bouw (in ruim 7 minuten) vast, inclusief het bereiken van het hoogste punt (pannenbier!). Het vierkant heeft staanders van 30 x 30. De video werd gemaakt “met dank aan Emma van der Veer, fotografie en Remco Jonker, Alan van der Veer, Jasper, Raf en Jelle”.
Volgens Bart Nieuwenhuijs, kenner van de Zaanse houtbouw en o.a. bouwer van de hennepklopper De Paauw in Nauerna, die ik vanavond sprak, was de schuur niks bijzonders. Hij heeft hem diverse keren bekeken en vond er geen antieke onderdelen in, zodat het niet de moeite waard was om het pand te bewaren. Er waren geen eeuwenoude kenmerken aanwezig in de schuur. Vermoedelijk werd het in de negentiende eeuw gebouwd. Toen was De Witte Vos al lang verdwenen.
Dat die schuur geen 400 jaar oud is dat is ook wel zo. Dat heb zelf ook gezien. Maar we hebben hiervan alleen de pannen afgehaald en wel opgemerkt dat het wel ouder dan de 19e eeuw moet zijn geweest.. qua constructie was het inderdaad niet veel bijzonders en daarom was het niet de moeite waard het te bewaren. De stolp daarin tegen wel weer gaaf en goed genoeg voor hergebruik bij een andere klus. Ben benieuwd naar de stukken die laten zien dat hij van 1885 komt zoals Arnold beschrijft.
Leuk om te zien dat er in een dorp als Westzaan nog zoveel 'traditioneel' wordt gebouwd! Weer een verrijking voor de Allanstraat.