Bijna de helft van de gezinnen in de 382 sociale huurwoningen in de Brandaris leeft van een uitkering. Er zijn klachten over afvaloverlast, diefstal, bedreiging en geluidshinder. Ook is er waarschijnlijk sprake van illegale onderhuur en uitkeringsfraude.

Zaanstad gaat dit aanpakken door een ‘interventieteam’ (IT) dat door de Rijksoverheid is goedgekeurd. Dat team kan gegevens van Belastingdienst, Sociale Verzekeringsbank, IND, politie, OM en gemeente koppelen om fraude op te sporen.

Het instellen van een IT wordt volgens Zaanstad “landelijk gezien als een zwaar middel dat pas kan worden ingezet als de normale handhavingsacties onvoldoende resultaat hebben.” Maar, “de situatie in de Brandaris wordt als ernstig beschouwd.”

Zaanstad zegt al sinds 2017 signalen over de flat In Peldersveld (Zaandam) binnen te krijgen: “De Brandaris valt niet in positieve zin op.” De gemeente heeft:

“de behoefte om op basis van de talloze signalen gericht met elkaar misstanden op te sporen en aan te pakken en tegelijk zorg en ondersteuning te verlenen aan kwetsbare bewoners, die te goeder trouw zijn en te lijden hebben onder de benedenmaatse omstandigheden en daarmee de veiligheid en leefbaarheid te verbeteren.”

Met het Interventieteam zijn er

“mogelijkheden om door het delen van informatie oneigenlijk gebruik van belastingen, premies, toeslagen, uitkeringen en andere gemeentelijke voorzieningen en overtredingen in de arbeidswetgeving tegen te gaan.”

Huisuitzettingen zijn niet onmiddellijk te verwachten:

“In geval van illegale onderhuur zal de hoofdhuurder bijvoorbeeld direct worden aangepakt maar met de onderhuurders zullen, afhankelijk van het concrete geval, afspraken worden gemaakt hoe en op welke termijn de illegale situatie beëindigd moet worden. (…) Niemand zal dus, louter en alleen op basis van een signaal van fraude, op straat worden gezet. Uiteindelijk is het wel het doel om de woonfraude zoveel mogelijk uit te bannen.”

Hoe gaat dat in z’n werk? Aan de hand van een lijst met risico-indicatoren rondom uitkerings- en woonfraude wordt bekeken welke data gemeente Zaanstad heeft.

“Het gaat dan om data rondom bijstandsuitkeringen, minimabeleid, de BRP, de BAG, de WOZ, belastingen, meldingen openbare ruimte en vergunningen. Deze data zijn vervolgens op individueel en op adresniveau aan elkaar gekoppeld, zodat er per woning van de Brandaris een beeld ontstaat van hoeveel risico indicatoren aanwezig zijn. Aan de hand hiervan kan een selectie worden gemaakt van risicoadressen.”