Zaanstad is toe aan een nieuw plan voor afvalscheiding. Het gaat echter nog wel even duren voordat dat nieuwe plan in werking gaat, want eerst komt er nog een onderzoek. Dit onderzoek zou de fracties in de raad moeten helpen om de beste keuze te maken voor de inwoners, het milieu en de portemonnee van de gemeente. De kosten van restafvalverbranding nemen namelijk toe.

Dit nieuwe plan moet er komen omdat de cijfers bij lange na niet in de richting komen van het uiteindelijke doel van Zaanstad: in 2050 een circulaire economie. Doel is om in 2023 75 procent te recycelen. Nu wordt 56 procent gerecycled, maar dat is al meer dan in 2022 (53 procent) en 2017 (43 procent).

Naast dat het scheidingspercentage te laag is, scoort de gemeente Zaanstad ook het slechtste van alle HVC-gemeentes in Nederland bij de inzameling van GFT (groente-, fruit- & tuinafval) en OPK (oud papier & karton). De hoeveelheid GFT in het restafval (40 procent) neemt jaarlijks wel toe. Daarnaast zit er in het huidige restafval van Zaanstad 75 procent grondstoffen die hergebruikt hadden kunnen worden.

Om het doel van 100 kg per inwoner per jaar en een scheidingspercentage van 75 procent te kunnen behalen moet er dus wat veranderen. Nu gaat Zaanstad op onderzoek uit of een prijsprikkel (een zogenaamde recycletarief) zinvol en wenselijk is. Volgens de onderzoeken die nu al op tafel liggen blijkt dit vooralsnog het geval te zijn.

Er worden in Nederlandse gemeentes drie soorten recycletarieven gehandhaafd:

  • Het tarief op basis van volumefrequentie: mensen betalen per afgifte van restafval. Dit tarief is in 86 gemeentes geldig, waaronder gemeente Wormerland.
  • Het gewichtstarief: mensen betalen op basis van gewicht per afgifte van restafval. Dit tarief is in 31 gemeentes geldig.
  • Het dure zak tarief: waarbij mensen hun restafval alleen in kunnen leveren in een speciale duurdere vuilniszak die je alleen kan aanschaffen bij de gemeente. Dit tarief is in 34 gemeentes geldig.

Wat al deze verschillende recycletarieven gemeen hebben is dat overal waar ze zijn ingevoerd, er significante dalingen in het restafval zijn. En mensen die goed scheiden zijn voordeliger uit. Daarnaast zou het aantal mensen dat tarieven proberen te omzeilen, door bijvoorbeeld hun afval in andere gemeentes te dumpen, minimaal zijn.

Referendum

Één ding is nu al zeker. SP is faliekant tegen het idee van een recycletarief. Fractievoorzitter de Groot dreigde tijdens de raadsvergadering van eind mei: “Als het recycletarief er komt, dan zorgen wij voor een referendum.”

Binnen deze nieuwe Circulaire Grondstofplannen van de gemeente valt ook het plan om het afvalstation op de Symon Spierweg te vernieuwen. Binnenkort gaan er dan ook gesprekken plaatsvinden tussen HVC en gemeente Zaanstad om te kijken wat er allemaal mogelijk is.

Maar voordat de plannen eindelijk van start mogen gaan duurt het nog zeker drie jaar. De realisatiefase begint pas in 2027.

Volgens Zaanstad werd in 2017 254 kilo restafval per inwoner verzameld, dat was gedaald tot 198 kilo in 2022 en 195 kilo in 2023. Bij het CBS zijn trends over een langere periode te zien. Hun definitie (of optelling van soorten) wijkt enigszins af van die van Zaanstad maar duidelijk is dat er in totaal eigenlijk nauwelijks een daling in de laatste 20 jaar is te zien. Wel neemt de hoeveel restafval af (en neemt de hoeveel ingezamelde GFT de laatste jaren toe, behalve in 2022). Grof vuil fluctueert enorm, de hoeveelheid ingezameld oud papier neemt de laatste jaren weer af. Glasafval blijft 20 jaar op hetzelfde niveau (gemiddeld zo’n 17 kilo per huishouden). Wat er wel bij komt zijn allerlei andere soorten die vroeger niet apart werden vermeld. Opmerkelijk is dat er gemiddeld niet meer dan 4 kilo textiel per huishouden wordt ingezameld, die hoeveel is de laatste 20 jaar constant.

De daling tussen 2006 en 2009 komt omdat in de jaren geen oud papier en textiel werd gerapporteerd. 2021 en 2022 zijn voorlopige cijfers.

Door Remi Kerkhoven. Bronnen: Raadsvergadering 30-05-2024, documenten gemeente Zaanstad, CBS.