Het nieuwe ‘professionele’ bestuur dat aan moet treden bij Stichting de Zaanse Schans kan niet rekenen op steun van de beide ondernemersverenigingen.

Ondernemers blijven voor een ‘stakeholders-bestuur’ met bewoners, ondernemers en erfgoed-vertegenwoordigers.

Tijdens de rechtbankzitting van 16 november hebben de ondernemers mediation voorgesteld waardoor zij konden terugkeren in het bestuur en de bestuursstructuur kunnen aanpassen. Een bestuur zoals de ondernemersverenigingen OVZS en OV1509 zich voorstellen, zou wel een onafhankelijke voorzitter moeten hebben maar niet – zoals nu – drie onafhankelijke leden die samen de meerderheid in het bestuur hebben.

Na adviezen van Johan Remkes en prof. Goos Minderman, besloot Zaanstad dat er een professioneel (en betaald) bestuur moest komen om een einde te maken aan de diepgewortelde conflicten op de Zaanse Schans. Of een nieuwe structuur een wondermiddel is dat vrede op de Schans kan brengen, kan worden betwijfeld nu de ondernemers al hun vertrouwen hebben opgezegd voordat het in functie is.

Mediation

Ondernemer Willem Kooijman is naast exploitant van de klompenmakerij ook secretaris van ondernemersvereniging ‘OS 1509’, hij vreest dat het nieuwe bestuur zal voortgaan op de weg die het huidige bestuur is ingeslagen: de ontwikkeling van een toegangsbewijs (eerder een ‘duinkaart’ genoemd) voor de Schans. Het wordt een ‘openlucht-museum’-model waarbij de overheid met een forse subsidie over de brug moet komen. Kooijman: “de ondernemers zullen één voor één vertrekken.”

De voorkeur voor een stakeholders-bestuur en het aanbod van mediation bleek uit het verslag van de rechtbankzitting, in de samenvatting die wethouder Baerveldt (D66) aan de raad stuurde, kwamen deze passages niet voor. Uit het rechtbankverslag blijkt dat de ondernemersverenigingen graag zien:

“dat partijen opnieuw in overleg treden om de mogelijkheden voor een stakeholders-bestuur te onderzoeken. Zij staan daartoe open voor mediation.”

Onafhankelijk

De Stichting de Zaanse Schans maakte tijdens de zitting duidelijk hier niet echt voor open te staan. De huidige Stichtingsvoorzitter Piet Oudega zegt ter toelichting:

“Dat vond ik geen zinvol idee, die discussie is geweest. Alle adviezen gaan in de richting van een volledig onafhankelijk bestuur. De ideeën van een stakeholders-bestuur en een onafhankelijk bestuur staan haaks op elkaar, het is het één of het ander.”

Oudega ontkent dat het nieuwe bestuur het beleid van het huidige zal voortzetten, “we zijn er niet op uit geweest om onze eigen opvolging te regelen. We hebben ze ook niet zelf uitgezocht.”

Kooijman stelt dat de ondernemersverenigingen een stakeholders-bestuur willen om ook de stem van de ondernemers te laten horen, tot dusver stonden bewoners en ondernemers ‘buitenspel’ omdat ze altijd in de minderheid waren in het bestuur en als gevolg daarvan werden ‘weggestemd’. Het huidige bestuur van de Schans treedt volgens hem in feite ‘dictatoriaal’ op.

Verstoorde verhouding

De rechtbank schrijft: “Het conflict tussen partijen heeft een lange voorgeschiedenis waaruit een verstoorde verhouding blijkt.” De basis van het conflict is dat er verschil van mening is over de visie over wat de Zaanse Schans moet zijn: een toeristische trekpleister (attracties, souveniershops, horeca, rondvaarten) of een erfgoed-reservaat (musea, molens, authentiek Zaans dorpje, minder nadruk op ondernemers en horeca). In de eerste optie is het gebied vrij toegankelijk, in de tweede zou er toegang kunnen worden geheven. Ondernemers zijn tegen maatregelen die bezoek beperken, zoals betaalde toegang of de verplichting om voor een ’time-slot’ te kiezen bij een bezoek. Uit hun verweerschrift: “De Zaanse Schans is een openbaar, vrij toegankelijk gebied.”

Het probleem is dat de Zaanse Schans erfgoed-locatie en toeristische attractie tegelijkertijd is. Kooijman ziet het als een ‘uniek plekje’ waar beter naar ondernemers geluisterd moet worden, Oudega zegt dat de erfgoed- en ondernemers-visie nu eenmaal “op gespannen voet met elkaar staan”. Een nieuw bestuur gaat dat oplossen? Oudega: “het zijn nieuwe mensen, ze gaan een ‘schone start’ maken.”

Op 23 december moet de gemeenteraad van Zaanstad de nieuwe statuten goedkeuren, waarna een nieuw bestuur kan aantreden. De ondernemersverenigingen willen voor die tijd inspreken om hun bezwaren kenbaar te maken.

Lees ook: Rechtbank: Zaanse Schans mag nieuw bestuur benoemen