De Zaanse Schans gaat dit seizoen experimenteren met ‘een model van entreeheffing’. Daarmee wil ‘één van de grootste dag attracties van Nederland’ manieren testen om de drukte te reguleren.

Bij drie ingangen van de Zaanse Schans komen ’ticketpoints’ waar een soort van ‘super Schans Card’ verkocht gaat worden waarmee je toegang tot de musea krijgt (Zaans Museum, Wereld van Windmolens, Zaanse Tijd) en ook tot alle molens, bovendien kan je met kaart naar de wc en krijg je internettoegang. Het belangrijkste is dat je zonder die kaart geen molen meer kan bezoeken, losse molen-kaartjes worden niet meer verkocht. De prijs is nog niet bekend, maar de kaart wordt goedkoper dan de huidige kaart die € 27,50 kost.

De tekst waarin over ‘een model van entreeheffing’ wordt gesproken zit er dus een beetje naast, het is geen entree voor de Zaanse Schans. Die blijft openbaar toegankelijk. Toegang voor de Zaanse Schans is een beladen onderwerp. Het is al eerder geopperd maar het plan strandde omdat voor een openbaar gebied geen toegang geheven kan worden. Vereniging de Zaansche Molen heeft ooit het idee gelanceerd voor een vrijwillige ‘Duinkaart’, maar dat stuitte op hetzelfde bezwaar: je kan geen openbaar gebied afsluiten.

Druktebeheersing

Anton Kok, de nieuwe kwartiermaker van het project zegt dat er in feite twee zaken moeten worden aangepakt: de drukte op en rond de Zaanse Schans en een ‘duurzaam exploitatiemodel’. Dat gaat om inkomsten genereren voor onderhoud, zowel van de openbare ruimte als voor de erfgoedpartijen. Zo is het onderhoud van molens een kostbare zaak.

Kok: “we gaan testen op druktebeheersing, het wordt een capaciteitstest voor het gebied, hoeveel mensen kunnen we aan.” Het tellen gebeurt met camera’s. Ook wordt er een ‘routingsysteem’ uitgetest, dat kan voor sommige paden bijvoorbeeld eenrichtingsverkeer inhouden. Volgens Kok wordt in Nederland een toename van 30 procent toeristen verwacht in 2024. Voor de Zaanse Schans (met nu 2,4 miljoen bezoekers) zou dat dan uitkomen boven de 3 miljoen per jaar. Ingrijpen is volgens Kok noodzakelijk: “we voorzien anders problemen op het gebied van openbare orde en veiligheid”.

Exclusieve toegang

Het tweede onderdeel is dus de test van de ticketverkoop met één entreekaart voor alle musea, molens, toiletten en internet: “Bedoeling is de toegang exclusief te verbinden aan de tickets. Ook voor de molens. Maar het blijft openbaar gebied.”

De test begint waarschijnlijk in mei en duurt tot september. Dan worden de resultaten geëvalueerd. Bij de ticketpoints komt “een duidelijk verhaal met wat je wel en niet kan met de kaart”.

De Zaanse Schans zoekt ook ‘dagsupervisors’ die “verantwoordelijk zijn voor het ordelijk verloop van de dagelijkse bezoekersstroom in het gebied. Dat geldt zowel voor de verkeersstromen op en buiten het terrein, als de voetgangersstromen door het gebied.”

De nieuwe functionarissen moeten ook de kassamedewerkers en hosts aansturen en contact onderhouden met de coördinator voor de verkeersregelaars en parkeerwachters. Die supervisors gaan mensen geen kaartjes opdringen, Kok: “het zijn geen proppers.”

Door Merel Kan en Piet Bakker. Bronnen: Zaanse Schans, website Schanse Schans, Anton Kok en gemeente Zaanstad. Foto: Alexandra Blaes (december 2023)