Niet alle dromen zijn bedrog, maar deze dus wel. Ze gingen in rook op, vielen in het water of in duigen. Ze bleven beperkt tot de tekentafel, kwamen nooit verder dan een artist impression en verdwenen onder in de digitale ladenkast.

De Orkaan stoft er bijna elke maandag eentje af die het waard is om aan de vergetelheid te ontrukken. Vandaag: de ‘mega-spoortunnel’ tussen Zaandijk en Zaandam.

Wat? Waar? Wanneer?

We gaan even terug naar De Orkaan van 3 oktober 2016 waarin de MAAK.Zaanstad-ambities worden aangekondigd. Daarbij ook “een spoortunnel tussen Zaandam en Zaandijk.” Dat niet alleen. De gemeente zette in op een extra verbinding met Amsterdam en ging lobbyen voor het ondergronds brengen van het spoor tussen Station Zaandam tot tenminste voorbij de Guisweg te Koog-Zaandijk.

Ruim een jaar is de keutel al voor een groot deel ingetrokken. Zaanstad wil nu “een korte verdiepte ligging van het spoor onder de Guisweg”. Een totale ondergrondse ligging van het spoor vanaf Zaandam tot voorbij de Guisweg is te duur, NS en Prorail willen dat niet. Er komt een ‘verkenning’ naar “een voorkeursvariant inclusief een verdiept station Zaandijk Zaanse Schans”. Daarnaast wordt een variant onderzocht met een verdiepte ligging tussen de stations Koog aan de Zaan en Zaandijk Zaanse Schans.

Maar dat kwam er allemaal niet. Plots was de voorkeursvariant een autotunnel ter hoogte van het A8-viaduct. Er waren zelfs twee (!) voorkeursvarianten die sprekend op elkaar leken: een autotunnel ter hoogte van het A8-viaduct en autotunnel iets ten noorden van het A8-viaduct. Veel verschil zat er niet tussen.

(In de bestuurskunde heet zoiets ‘incrementele besluitvorming’ wat er op neer komt dat in het voortraject door ambtelijk ingrijpen en lobby-werk van belangengroepen allerlei alternatieven afvallen die nooit de politieke besluitvorming halen, het is in feite het buitenspel zetten van de politiek.)

En wat nu?

Er komt geen verdiept spoor, geen lange versie en geen korte. Bij de Guisweg komt een fietstunnel (die in 2014 door Zaanstad is tegengehouden), er komt een autotunnel onder het spoor die haaks aansluit op de Provincialeweg, de op- en afrit in Koog aan de Zaan (A8-Provincialeweg) vervallen en er komen nieuwe afritten bij het politiebureau.

Wat kwam er niet?

Dat weten we eigenlijk niet. Er zijn geen plaatjes. De afbeelding hieronder (en helemaal boven) is van de spoortunnel bij Almelo. Hart voor Stad heeft die altijd als voorbeeld voor Zaanstad genoemd: treinverkeer kon – enigszins beperkt – doorgaan, autoverkeer had geen overlast. Kosten: 34 miljoen (2006 – 2009).

Almelo Verdiept (bron: Wikipedia)

Lees ook:

De Zaanse droomkaart…