Niet alle dromen zijn bedrog, maar deze dus wel. Ze gingen in rook op, vielen in het water of in duigen. Ze bleven beperkt tot de tekentafel, kwamen nooit verder dan een artist impression en verdwenen onder in de digitale ladenkast.

De Orkaan stoft er elke maandag eentje af die het waard is om aan de vergetelheid te ontrukken. Vandaag: Museum Holland.

Wat? Waar? Wanneer?

In april 2018 liet wethouder Sanna Munnikendam (D66) in een persbericht weten:

“Het initiatief voor een nieuw museum in het centrum van Zaandam biedt enorme kansen voor Zaanstad. Het zal het potentieel van onze binnenstad vergroten en het verblijf van nationale en internationale bezoekers verlengen en verrijken. Het past ook goed bij de afspraken die we in de Metropoolregio Amsterdam hebben gemaakt over het spreiden van toeristische en culturele voorzieningen over de regio.

Het geeft een ‘boost’ aan het Zaanse kunst- en cultuurklimaat. Bovendien kan een museum met dit thema, complementair aan de Zaanse Schans en het Zaans Museum, recht doen aan onze Hollandse en Zaanse identiteit, waarden en tradities.’

Het idee is al ouder, in 2016 wordt al onderzoek gedaan en in april 2017 lanceert Jan Hovers, directeur van het Zaans Museum, het plan om in het centrum van Zaandam een ‘Kunsthal’ op te richten. Later gaat dit het Museum Holland heten. In juni 2018 wordt Museum Holland zelfs als speerpunt opgenomen in het nieuwe coalitieakkoord.

Vanaf dat moment worden de plannen steeds doller. Het nieuwe museum dat in het PTT-gebouw aan ’t Krimp moet komen zou ook de ‘grote Zaanse Monettentoonstelling’ in het Monetjaar 2021 (150 jaar Monet) moet herbergen, een tentoonstelling die te vergelijken moet zijn met de grote Jeroen Bosch expositie in Den Bosch. En Museum Holland zou eigenlijk geen depandance van het Zaans museum moeten zijn (Zaans Museum Centrum) maar zou de nieuwe plek van het museum worden. Het bestaanse Zaans Museum zou het nieuwe entree-gebouw van de Zaanse Schans worden.

Het megalomane plan eindigde in een compleet fiasco. Het Monetjaar werd opgeschoven naar 2024 (50 jaar Zaanstad) en ook nog eventjes naar 2026 (100e sterfjaar). Er kwam ruzie met ‘Monet in Zaandam’. De ‘blockbuster’ in het nieuwe museum was vooral een zwart gat: wat ging het kosten, wanneer zou het kunnen en hoeveel mensen werden er verwacht? De kosten (minimaal € 7 miljoen) zorgden er al voor dat het plan op losse schroeven kwam te staan. Rapporten bleven geheim, bidbooks niet openbaar gemaakt en een locatie-onderzoek kostte uiteindelijk wethouder Sanna Munnikendam de kop in december 2019. Ondanks dat ze het formeel al een jaar in haar bezit had, herinnerde ze zich dat niet. Ze overleefde een motier van van wantrouwen maar stapte een paar dagen later uit eigen beweging op. Het hele locatie-onderzoek was trouwens flauwekul, vanaf moment 1 is al ingezet op het PTT-gebouw, Jan Hovers twittert al in in mei 2018 een foto waar hij samen met Inverdan-supervisor Sjoerd Soeters (die het museum kennelijk mag ontwerpen) over de bouwtekeningen van het PTT-gebouw zit gebogen.

In maart 2020 werd het plan definitief afgeschoten. Het plan zou bij elkaar bij € 9 miljoen (ex btw) kosten. Tot dusver het wel wel degelijk geld gekost (een paar ton schatten wij) aan haalbaarheids-onderzoeken, locatie-onderzoek, verkenningen, bidbooks, etc. (wij telden op een gegeven moment negen onderzoeken).

En wat nu?

Eigenlijk wil Zaanstad nog steeds een nieuw museum in het centrum, maar het pand staat nog steeds leeg. Eigenaar Ymere (wooncorporatie in Amsterdam) bood het te koop aan. Via een motie is voor woningbouw gepleit.

Onder: Het PTT-gebouw, onder de foto gaat het artikel door.

Wat kwam er niet?

De plannenmakers en de tekening.

Jan Hovers, Sjoerd Soeters, Marjorie Verhoek (gemeente Zaanstad), Martine Verstraete (Zaans Museum), Ad ‘s-Gravensande (ingehuurd voor bidbook) gebogen over de plannen voor de verbouwing van het PTT gebouw – mei 2018

Lees ook:

De Zaanse droomkaart…