In 1939 verwierf Vereniging De Zaansche Molen haar eerste eigen molen, ‘Het Pink’ in Koog aan de Zaan.
Om meer bezoekers te trekken besloot de oprichter van de vereniging, kunstschilder en onderwijzer Frans Mars (1903-1973) om in de Noorderschuur een groot schilderij te maken; een voorstelling van de oostoever van de Zaan rond 1800, met meer dan vijftig molens.
De officiële aanvang van dat project was ongelukkigerwijs gepland op 10 mei 1940…
In de oorlogsjaren lag het werk om allerlei redenen grotendeels stil. Pas in 1946 kon Mars zich vrijmaken om de klus te klaren, en in juni 1947 werd het ‘Molenpanorama’ voltooid. Tot 1988 bleef het in ‘Het Pink’, maar vanwege de slechte klimatologische condities daar verhuisde het in 1988 naar een nieuwe aanbouw van het Molenmuseum, waar het nog steeds te bewonderen is.
Oproep
De Zaanse auteur Hans (Ewout) Kuyper werkt aan een kinderboek over het ‘Molenpanorama’ van Frans Mars. Daarvoor is hij op zoek naar mensen die de schilder aan het werk hebben gezien, zowel in de oorlog als daarna. Dat kunnen bezoekers zijn geweest, maar ook bijvoorbeeld leerlingen van de Christelijke School van Koog aan de Zaan die een tijdje les kregen in de molenschuren nadat hun eigen gebouw gevorderd was.
Heb je herinneringen aan die tijd? Kun jij je het ‘Molenpanorama’ in onvoltooide toestand nog voor de geest halen? Of ken je iemand die er misschien meer over kan vertellen? Stuur dan een mailtje naar hanskuyper@hotmail.com. Ook verhalen ‘van horen zeggen’ zijn meer dan welkom.
Dankuwel, meneer Krom. Uit uw verhaal blijkt maar weer eens hoe nauwgezet Frans Mars werkte, en hoe geweldig goed hij zich documenteerde. Dat soort détails helpen mijn verhaal verder.
Ik heb hem slechts 1x gesproken, in de deur van zijn Wormerveerse woning. De vraag was over het uiterlijk van Het Vergulde Kalf, zoals dat op het Molenpanorama staat. Ik kreeg kort en zakelijk antwoord: het was een kopie van De Grootvorst, of eigenlijk andersom: HVK werd als 1e gebouwd en was de molen, waaraan Czaar Peter "enige timmermans werkzaamheden verricht heeft." Toen zijn gastheer Calff nòg een pelmolen wou, liet hij HVK kopiëren, maar net andersom: vanaf de Zaan midden voor zijn schuur, terwijl HVK min of meer op De Ooievaar lijkt, qua uiterlijk. Dit kopiëren was w.s. ter herinnering aan de "werkvisite" aan zijn andere molen. En ter meerdere verwarring werd de nieuwe molen ook nog De Czaar van Moscoviën genoemd, later De Grootvorst. Ik denk dat ik meneer Mars stoorde in zijn werk. Dat spijt me, alsnog.