De nieuwe Zaanse busvervoerder EBS rijdt niet de beloofde dienstregeling maar een aangepast vakantierooster vanwege een tekort aan chauffeurs. Maar ook die aangepaste dienstregeling lukt niet altijd, via een ‘geplande uitvallijst’ worden daar ook ritten uitgehaald. En dan is het nog de vraag of alle uiteindelijk geplande ritten daadwerkelijk uitgevoerd worden.

Maar wat rijdt EBS nu echt? En hoe kom je daarachter?

EBS heeft beloofd aan de Vervoerregio wekelijks een overzicht te leveren met de rituitval. Op basis van die weekoverzichten maakt de Vervoerregio elke maand een rapportage voor de regioraad: “wij zullen de rapportage over de maand januari de tweede week van februari met u delen.” Maar tot dusver is er geen rapportage bij de leden van de regioraad.

Het gaat eigenlijk dus om de verschillen tussen vier soorten roosters:

  1. De beloofde dienstregeling. Hiermee heeft EBS de aanbesteding gewonnen. Dat waren overigens aanzienlijk meer ritten dan Connexxion daarvoor reed. Maar deze dienstregeling is nooit gereden, vanaf dag één (10 december) was er forse uitval door chauffeurstekort. Ook de beloofde elektrische bussen waren er niet.
  2. De vakantieregeling-plus: Op zaterdag wordt nu gereden als op zondag, nachtbussen rijden alleen op donderdag t/m zaterdag. In de Zaanstreek rijdt M-net lijn 63 minder vaak. Spitslijn 211 (Amsterdam, station Noord- Zaandam) rijdt niet. Op zaterdag rijdt de eerste rit op vrijwel alle routes een uur later. Buslijnen die elk kwartier rijden, rijden dan vanaf 9.00 uur. Buslijn 395 rijdt de hele dag 2x i.p.v. 4x per uur*. Alle wijzigingen zijn hier te zien. (In de voorjaarsvakantie wordt het stukje ‘plus’ dat bestaat uit scholierendiensten weer uit de dienstregeling gehaald.)
  3. De vakante-plusdienstregeling minus de ‘geplande uitval lijst’ van ritten “met de minste impact voor de reiziger”. Dat gaat in totaal om 154 ritten op werkdagen en 146 ritten op zondagen (in heel Zaanstreek-Waterland). EBS haalt deze ritten vroegtijdig uit de planning.
  4. De daadwerkelijk gereden ritten, dat kan opnieuw minder zijn omdat ook geplande ritten uitvallen, maar ook meer dan bij ‘2’ wordt beloofd omdat EBS in de komende maanden zegt te streven naar herstel van de oorspronkelijke dienstregeling.

Uiteindelijk gaat het om het verschil tussen ‘1’ en ‘4’. Op grond daarvan kan de Vervoerregio boetes opleggen of een lagere vergoeding geven. Bovendien kan EBS boetes krijgen voor het niet rijden met elektrische bussen, het niet op orde zijn van de informatievoorziening en de opleiding van de chauffeurs.

Boetes

Over die boetes is veel te doen geweest. De Vervoerregio heeft al aangekondigd EBS waarschijnlijk een Implementatieboete van € 2 miljoen op te leggen omdat op 10 december de dienstregeling en de informatievoorziening niet op orde was. Bovendien werd er niet met de beloofde elektrische bussen gereden. Voor elke rit die met diesel wordt gereden terwijl elektrisch beloofd was kan € 25.000,- boete per rit worden gegeven. Dat kan snel tot tientallen miljoenen oplopen. Tot eind april wordt er waarschijnlijk vrijwel geen enkele rit elektrisch gereden zoals zich het nu laat aanzien. Elektrische bussen zijn wel al vanaf half december beloofd, maar vooralsnog rijdt er alleen een test-bus.

Het zou best kunnen dat EBS helemaal niet wakker ligt van alle boetes die te maken hebben met niet-elektrisch rijden. De bussen die bij VDL zijn besteld, zijn te laat. EBS gaat dan proberen die boetes op het bordje van de busbouwer te leggen. Het wordt een feest voor advocaten.

Malus

Met alle boetes die voor andere zaken worden opgelegd, ligt dat anders: daar is EBS zelf voor verantwoordelijk.

En dan is er nog de optie van malus die de Vervoerregio kan toepassen: “Op het moment dat de Concessieverlener [VRA] constateert dat de Concessiehouder [EBS] bepaalde afspraken niet nakomt, staan de Concessieverlener verschillende sturingsinstrumenten (bijvoorbeeld een Malus gekoppeld aan geleverde prestaties en een Boete gekoppeld aan minimumeisen) ter beschikking om naleving van de afspraken af te dwingen.”

Want EBS rijdt een groot aantal diensten niet terwijl ze daar wel een vergoeding voor krijgen. In dat geval is de aanduiding ‘boete’ niet op z’n plaats. EBS kan geen vergoeding of subsidie krijgen voor ritten die ze niet rijden.

Vragen DZ

Aanstaande donderdag – 15 februari – gaat Jos Kerkhoven namens DZ vragen stellen aan verkeerswethouder Gerard Slegers (CDA). Die vragen gaan ook over de informatievoorziening. Kerkhoven wil weten waarom Slegers de toegezegd informatie (maandelijks rapportages ‘voortgang concessies’) niet aan de gemeenteraad verstrekt? En wanneer dat dan wel gaat gebeuren.

De Orkaan belde zelf ook met de Vervoerregio en met Fidel Lopes van de VVD die namens de Zaanse leden van de Regioraad eerder een brief aan de Vervoerregio stuurde. De woordvoerder van de Vervoerregio hoopte deze week de informatie te hebben. Lopes verwacht het maandag 21 februari pas, eind deze week is de informatie er maar moet dan eerst voor akkoord naar VRA-bestuurder Gerard Slegers dan gaat het naar de raadsleden.

De weekrapporten van EBS kunnen volgens de vervoerder niet openbaar gemaakt worden omdat er bedrijfsgegevens in zitten, en de Vervoerregio is kennelijk in deze redenering meegegaan. (De redenering lijkt onzinnig: de concessie is openbaar, de niet gereden ritten waren tot voor kort gewoon in de app te zien. De uitzondering geldt overigens alleen ‘bedrijfs- en fabricage-gegevens’ die concurrentie-gevoelig zijn. Waarom dat hier het geval is, blijft onduidelijk.)


* In dit overzicht zijn hier alleen de bussen in de Zaanstreek opgenomen, in Waterland rijden ook 100, 104, 112, 306, 307, 308, 314 en 315 minder vaak.

Door Piet Bakker. Bronnen: EBS/VRA-contracten en brieven, aanbesteding, eerder nieuws op De Orkaan, vragen van DZ en contact met VR-lid Fidel Lopes (Zaanstad, VVD). Foto’s: Orkaan.