De Orkaan probeert in de dagen voorafgaand het cultuurcluster-referendum vragen over het cultuurcluster te beantwoorden.

Vandaag 4. de exploitatiekosten. Eerder vroegen we: 1. Waarom een cultuurcluster?,2. Kan het referendum het cultuurcluster tegenhouden? en 3. Wat kosten voor het cultuurcluster en de kosten van het niet-doorgaan. (We gaan nog in op alternatieven.)

Wat kost de exploitatie van het Cultuurcluster (en hoe hard zijn die cijfers)?

De kosten van het cultuurcluster gaan niet alleen over de bouwkosten. Die zijn eenmalig, alhoewel het geld geleend moet worden en daarna ook nog eens moet worden terugbetaald. Geen kleine klus voor een gemeente als Zaanstad die al een hoge schuldenlast heeft. Maar in het coalitieakkoord wordt daar niet zo’n probleem van gemaakt: “we hebben het economisch tij mee”, en “de financiële positie van de gemeente blijft altijd gezond, we kunnen de rentelast van onze schulden betalen”

De exploitatie van het cultuurcluster is echter een bron van zorg. In maart 2015 moest wethouder Dick Emmer (D66) naar de raad met de boodschap dat er een structurele extra bijdrage in de exploitatie van € 470.000 nodig was. Het ging om beheer en onderhoud en extra subsidies die Babel, RTV Zaanstreek en Podium De Flux nodig hebben. Dat staat nog los van de huisvestingskosten van bijna € 2,6 miljoen per jaar.

Gezonde exploitatie

Daarbij komt nog een extra injectie van € 100.000 voor het eerste jaar (instellingen hebben zelf al een reservering gemaakt voor de verhuizing) en een garantstelling voor de beheersorganisatie in de eerste drie jaar. Daarna moet er een gezonde exploitatie zijn.

Niet iedereen gelooft in zo’n gezonde exploitatie. Daarbij zijn twee zaken cruciaal: worden de bezoekersaantallen gehaald waardoor de instellingen zelf volgens verwachting draaien, en levert de horeca extra inkomsten op.

Ten aanzien van dat laatste zijn er hoge verwachtingen: een leescafé, een Grand Café, een ontmoetingsplaats, een dakterras, synergie… Die verwachtingen leven trouwens niet bij de gemeente. Dat de horeca een bijdrage gaat leveren aan de exploitatie is geen uitgangspunt. De Rekenkamer zegt daarover:

“De gemeente lijkt zich niet op voorhand rijk te rekenen met het cultuurcluster door toekomstige baten uit horeca en externe verhuur te verwachten.”

Hetzelfde geldt voor externe verhuur van ruimtes, ook daar zijn de verwachtingen matig. Maar het kan ook tegenvallen, de pacht van de horeca is € 146.000 en als niemand dat voor dat bedrag wil doen of als de exploitatie ernstig tegenvalt zit de gemeente wel met een probleem.

Bezoekers? Bezoeken!

Minstens zo belangrijk zijn de opbrengsten van de instellingen zelf. De Bieb en Fluxus moeten bezoekers, cursisten en leerlingen blijven trekken. Als die wegblijven vanwege problemen met de bereikbaarheid of het betaald parkeren (dat moet in de Hermitage) ontstaat er een probleem. Bij Podium De Flux en De Fabriek gaat het om de bedragen van de betalende bezoekers. De laatste onderzoeken dateren van jaren geleden en waren op het gebied van bezoek zwak uitgewerkt. Het zou in 2012 om 206.000 ‘bezoeken’ (niet ‘bezoekers’) gaan en de ambitie was 328.000. ‘Ambitie’ dus.

De Orkaan zocht het in 2017 nogmaals uit. De Bieb zou goed kunnen zijn voor 130.000 bezoeken. Toenmalig Fabriek-directeur Parwin Mirrahimy meldde De Orkaan: “In het jaar 2015 en 2016 hadden wij rond de 30.000 bezoekers. Wij hopen in het cultuurcluster de 35-40.000 te halen!”. Fluxus zou 110.000 moeten halen. Podium De Flux schatte ooit 43.000 in. Samen is dat meer dan 300.000 en daarbij zou dan nog de bezoekers voor de horeca komen.

De bestaande bezoekers moeten blijven komen (en het liefst een beetje meer) en nieuwe activiteiten (synthese, kruisbestuiving) plus externe zalenverhuur moet voor dat extraatje zorgen. Wie naar die getallen kijkt ziet wel een verschil: de grote hoeveelheden van Bieb en Fluxus zijn ‘leden’ die eenmalig betalen en waarvan niet verwacht wordt dat ze veel aan de exploitatie bijdragen. Dat moet komen van de betalende bezoekers van De Fabriek, Podium De Flux en misschien van extra activiteiten. En juist die cijfers zijn boterzacht.