Sinds 19 februari is Zaanstad 23 gemeentelijke monumenten rijker: arbeiderswoningen, houten huizen, een kerk, een Vermaning, een begraafplaats, een villa, fabrieken, een scholen, een pastorie, een weeshuis, een boerderij en een voormalige burgemeesterswoning.

De Orkaan fietst ze in deze weken allemaal langs, zet ze op de foto en plaatst de toelichting van de gemeente erbij over het hoe en waarom van de monumentale status. (En we vullen het aan voor zover dat mogelijk is.)

Vandaag: de ‘verborgen’ Vermaning aan de Westzijde 181, Zaandam

De voormalige vermaning heeft bouwhistorische waarde door de aanwezigheid van een deel van de authentieke houten constructie die vermoedelijk dateert uit de 17e eeuw.

De voormalige vermaning is een tastbaar overblijfsel van het doopsgezinde verleden in de Zaanstreek. De (verscholen) plaatsing van het gebouw op het oorspronkelijke erf in Wormer gaf blijk van restricties. In de vermaning waren de doopsgezinden echter vrij om hun geloof te beoefenen. Na de verhuizing van het gebouw naar Zaandam is ook hier het gebouw enigszins terug gelegen geplaatst.

In de Zaanstreek hebben tenminste eenendertig vermaningen gestaan. Westzijde 181 is één van de zes overgebleven vermaningen uit de zeventiende eeuw. Het is tevens één van de zeven nog bestaande houten vermaningen en behoort tot de vier panden die geen stenen (voor)gevel hebben gekregen.

Verborgen

De Vermaning ligt verborgen achter van het ‘geboortecentrum’ (Westzijde 185) en het rijtje arbeiderswoningen aan de Westzijde 173-179 dat tegelijkertijd een monumentenstatus kreeg. Het gebouw stond jarenlang in Wormer achter Dorpsstraat 302. Toen de Wormer en Jisper Doopsgezinden samengingen (Wormer zat aan de ene kant van de Vermaning, Jisp aan de ander kant), was er behoefte aan een beter gebouw. In 1851 werd de Vermaning als bouwpakket verkocht en naar Zaandam overgebracht.

Het plan was om het pand in 2017 naar de Zaanse Schans te verhuizen, naar een plekje aan het Zonnewijzerspad.

De Vereniging Zaans Erfgoed en Zaans Schoon waren tegen die verhuizing:

“verplaatsing is alleen gerechtvaardigd wanneer een pand op de eigen plek door sloop of verwaarlozing verloren dreigt te gaan en dat is hier niet het geval.”

Ook was het financieel nog niet rond. Het plan ging niet door. Destijds maakten we wel een filmpje.

Lees hier wat De Orkaan eerder schreef over deze Vermaning.

Bekijk hier de hele lijst of zoek ze hieronder op de kaart.