In vergelijking met andere grote gemeenten komen bij Zaanstad ‘structureel’ meer klachten binnen van burgers. In Zaanstad lag dat in de periode 2020-2022 tussen de 45 en 54 klachten per 10.000 inwoners per jaar, bij acht vergelijkbare grote gemeenten lag dat tussen de 20 en de 22. Zaanstad scoort “gemiddeld circa 130% structureel hoger.”

Bij Zaanstad liggen ze er niet wakker van: “Het college neemt deze bevinding ter kennisneming aan, en ziet elke klacht van een inwoner als meerwaarde om de dienstverlening te verbeteren.”

Hoeveel klachten er bij Zaanstad binnenkomen was nog een zoekplaatje voor de Rekenkamer Metropool Amsterdam die de afhandeling onderzocht. In de rapportages aan de raad haalt de gemeente in de periode 2019-2023 namelijk afgehandelde en ontvangen klachten door elkaar. Over 2023 zijn zelfs helemaal geen klachten in de jaarstukken gerapporteerd. Die heeft de Rekenkamer zelf bij de gemeente op moeten vragen.

‘Enigszins verwarrend’

De Rekenkamer concludeert ook dat de gemeenteraad niet actief geïnformeerd wordt door Zaanstad over het aantal ontvangen klachten. De informatie van Zaanstad over de klachtafhandeling is ‘beperkt’ en ‘enigszins verwarrend’, en: “vanuit het Woo-perspectief is de klachtregeling nog niet compleet.” De Woo is de Wet openbare overheid.

De Rekenkamer schrijft ook dat Zaanstad niet registreert of klachten formeel of informeel worden afgehandeld, en of de klager tevreden is over de afhandeling terwijl dit volgens hun eigen klachtenregeling wel zou moeten.

De belofte die in 2021 werd gedaan om klachten te analyseren, zodat Zaanstad weet “waar inwoners het meest last van hebben en wat we kunnen verbeteren” werd niet ingelost.

Volgens Zaanstad wordt 95 procent of meer van de klachten binnen de voorgeschreven termijn afgehandeld. De Rekenkamer concludeert dat het ongeveer 10 procent lager ligt en dat voor 2022 en 2023 “te hoge percentages zijn gerapporteerd” door de gemeente.

Leren van klachten

De gemeentelijke website geeft informatie hoe online een klacht kan worden ingediend. De Rekenkamer schrijft in haar rapport dat op de website niet te zien is dat een klacht ook schriftelijk of mondeling (telefonisch of bij het stadhuis) kan worden ingediend, terwijl dat wel mogelijk is.

Klachten over HVC, Liander, Noot Personenvervoer of Werkom worden niet in behandeling genomen. Zaanstad verwijst klagers door naar de juiste organisatie. De Rekenkamer: “deze handelswijze is niet in lijn met de klachtenregeling waarin is opgenomen dat de klacht wordt doorgezonden onder gelijktijdige mededeling hiervan aan de klager.”

Positief is dat een klager een ontvangstbevestiging ontvangt van een ingediende klacht en dat ook medewerkers die betrokken waren bij het ontstaan van de klacht worden geïnformeerd over de afhandeling, dat “bevordert het leren van klachten” aldus de Rekenkamer.

Adviezen

B&W van Zaanstad gaat als reactie op de bevindingen “onderzoeken of meer informatie over klachtbehandeling in de Planning- en Control cyclus meegenomen kan worden” (informeren van de raad). Ook “de manier waarop informatie geregistreerd wordt en de kwaliteit van de managementgegevens die gegenereerd worden, gaan nader bekeken worden” (dat gaat over registratie van klachten en de behandeltermijn).

De Rekenkamer sluit af met vijf adviezen, de twee belangrijkste zijn:

  1. geef bekendheid aan alle mogelijkheden om een klacht in te dienen (dus ook schriftelijk, mondeling of aan de balie); Zaanstad gaat dit advies overnemen.
  2. rapporteer eenduidig over klachten (ontvangen en afgehandelde klachten niet door elkaar halen en duidelijk zijn over het aantal klachten dat binnen de voorgeschreven termijn is afgehandeld); Zaanstad gaat ‘bekijken’ of dit beter kan.

Zaanstad gaat de klachtenregeling evalueren en zo nodig aanpassen vanaf eind 2024. Er komt ook vervolgonderzoek van De Ombudsman Metropool Amsterdam en de Rekenkamer Zaanstad. Daarin wordt gekeken naar de klanttevredenheid rondom de klachtbehandeling en de wijze waarop Zaanstad leert van klachten.

Lees hier het volledige rapport.

De website van Zaanstad bevat traditioneel veel dode links en niet (meer) bestaande pagina’s. Na de lancering van de nieuwe website is dat er niet veel beter op geworden. Het Rekenkamer-rapport bevat een aantal links naar de website van Zaanstad. Klikken levert een doodlopende weg (links) op of een pagina zonder informatie (rechts).

Door Piet Bakker. Bron: rapporten Rekenkamer Metropool Amsterdam en TwynstraGudde. Foto: Rens Kamminga (Orkaan-archief).