Het is een wat surrealistisch aandoend beeld: de Zaan met daarboven een wazige schim van een zeppelin.
De exacte datum van deze foto is niet bekend.
Wel is duidelijk is dat het hier gaat om zeppelin LZ127, de ‘Graf Zeppelin’, die over de Zaanstreek vloog.
Ferdinand von Zeppelin
De Graf Zeppelin maakte in 1928 zijn eerste vlucht en was vernoemd naar de in 1917 overleden Duitse uitvinder van het luchtschip, Ferdinand von Zeppelin, die de eerste zeppelin bouwde in 1899.
Nazipropaganda
Zeppelins waren niet alleen bedoeld voor het vervoer van post en passagiers, ze speelden ook een rol in de oorlogsvoering. Zo werden ze door de Duitsers in 1914 ingezet voor het bombarderen van de stad Antwerpen, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. Ook werd de Zeppelin ingezet als symbool in de nazipropaganda in de jaren ‘30.
Razendsnel en brandbaar
Toch was de zeppelin vooral populair vanwege het luxueuze vervoer van passagiers over de oceaan. Waar grote oceaanstomers in die tijd nog weken onderweg waren van Europa naar Amerika, legde de zeppelin deze afstand binnen drie dagen af, zonder tussenlandingen te hoeven maken. De grote sigaarvormige ballon was gevuld met helium (later werd het uiterst brandbare waterstof gebruikt). In 1929 maakte de Graf Zeppelin een reis om de wereld in 21 dagen, 5 uur en 31 minuten.
Bezienswaardigheid
Dat een overvliegende zeppelin een bijzondere bezienswaardigheid was, blijkt uit de vele foto’s en films die overal ter wereld van de luchtschepen werden gemaakt. Zo ook boven de Zaanstreek dus! En juist aan die populariteit hebben we te danken dat één van de grootste rampen uit de luchtvaartgeschiedenis ‘live’ op film is vastgelegd.
Ramp!
Op 6 mei 1937 zou zeppelin LZ129 ‘de Hindenburg’ na een vlucht over de oceaan aanleggen in de marineluchthaven van het Amerikaanse Lakehurst (bij New York). Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden, vatte het luchtschip enkele meters boven de grond vlam en binnen 32 seconden brandde de hele zeppelin af. Het filmpje van de crash, in combinatie met het live radiocommentaar van verslaggever Herbert Morrison, ging de hele wereld over.
Einde
Van de 97 mensen aan boord kwamen er 35 om het leven. De ramp betekende het definitieve einde van de zeppelin. En dus ook van de ‘Graf Zeppelin’. In maart 1940 besloot Hermann Göring om de resterende zeppelins te slopen en het aluminium te gebruiken in de oorlogsindustrie.
Door: Sander Wegereef
Update (foto via Fred Bruin)
Ik denk dat ik nog een misschien duidelijkere foto heb van de Zeppelin boven de Zaan. Ik heb hem geplaatst op de site "je bent een Wormerlander als...
Mocht u de foto mooi genoeg vinden geef ik u bij deze toestemming hem te kopiëren en te plaatsen op uw site.
Dat is een bijzondere vondst! Een mooie aanvulling op mijn verhaal uit 2015.
Hartelijk dank, Hans. Dit klinkt als het betere speurwerk! :) Ik zal je bevindingen voorleggen aan de experts van het gemeentearchief.
Aangezien de zeppelin vroeg in de ochtend boven Zaandam vloog, moet deze foto naar het zuiden zijn genomen - de zon staat links. Is het hoge gebouw middenachter dan Zwaardemaker, met rechts daarvan de gashouder aan de Westijde? Of zit ik helemaal fout?
Hartelijk dank voor deze aanvulling, Erik! Ik zal zorgen dat deze informatie ook wordt aangepast in de beeldbank van het gemeentearchief.
"De grote sigaarvormige ballon was gevuld met helium (later werd het uiterst brandbare waterstof gebruikt). " moet dat niet andersom zijn? "De grote sigaarvormige ballon was gevuld met het uiterst brandbare waterstof (later werd het ongevaarlijke helium gebruikt).
Dat zou je inderdaad wel verwachten, maar het klopt wel zoals het er staat. Amerika was de enige leverancier van helium. Vanwege de opkomst van nazi-Duitsland en de daarmee samenhangende oorlogsdreiging, wilde Amerika geen helium meer leveren aan Duitsland. Toen zijn de Duitsers overgestapt op waterstof als brandstof. Dat één van de oorzaken geweest dat de Hindenburg in 1937 zo snel vlam kon vatten.
Waterstof werd niet gebruikt als brandstof maar omdat het lichter is dan lucht om te kunnen zweven
Correctie: 9 juli 1930.
De foto is gemaakt op 7 augustus 1930: http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=%22graf+zeppelin%22+zaan&coll=ddd&identifier=ddd%3A011108686%3Ampeg21%3Aa0197&resultsidentifier=ddd%3A011108686%3Ampeg21%3Aa0197