In 1871 verbleef de Franse schilder Claude Monet vier maanden in Zaandam.

Hij maakte hier 25 schilderijen. Eén daarvan was ‘La Maison Bleue’, ‘Het Blauwe Huis’, aan de Hogendijk in Zaandam.

Een mooi schilderij, maar had het niet eigenlijk ‘De Blauwe Huizen’ moeten heten?

monet blauwe huis
Aantrekkelijke streek
Claude Monet (1840-1926) wordt algemeen beschouwd als een van de grote impressionisten, een kunststroming uit de jaren ‘70 van de 19de eeuw. Monet verbleef in 1871 vier maanden met zijn vrouw Camille Doncieux in Hotel de Beurs in Zaandam. Om de dienstplicht te ontwijken, bij het uitbreken van de Frans-Duitse oorlog (1870-1871), was hij naar Londen verhuisd. Daar kreeg hij de tip om eens een kijkje te nemen in de voor schilders aantrekkelijke Zaanstreek. Hij zou hier 24 landschapsschilderingen en stadsgezichten maken.

monet blauwe huis
De drie steunberen aan de zijkant verraden dat hier vroeger een pand tegenaan stond.


Twee blauwe huizen
Eén van de schilderijen waar hij zelf het meest aan was gehecht, was zijn schilderij van  Blauwe huis. Dit huis op het huidige adres Hogendijk 78, werd gebouwd in 1724, getuige de gevelsteen in het huis. Het huis op het schilderij is vandaag de dag nog goed herkenbaar. Wie goed kijkt, ziet echter dat het schilderij twee blauwe huizen toont!

Het huis met het zwarte dak is nummer 78. Het huis met het oranje dak lijkt op het eerste gezicht een aanbouw, maar het is toch echt het huis op nummer 80.

Familie Smit
Het tweede huis stond op de plek waar nu de trap naar ’t Krim en het Lage Horn is. Wanneer het gebouwd is, is niet duidelijk.

Wel is bij het gemeentearchief te achterhalen dat het oorspronkelijk een pakhuis is geweest en dat het in 1906 is verbouwd tot winkelpand. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is vanuit dit huis de Joodse familie Smit gedeporteerd en omgekomen in Sobibor. Op de foto hiernaast staat Elsje Smit. Zij werd vermoord toen ze 14 was, in 1943.

Niet lang daarna, in 1944, werd het huis gesloopt.

Blauw?
Lange tijd werd gedacht dat de blauwe kleur op het schilderij een verzinsel van Monet was. Want deze kleur was niet gebruikelijk in het Zaanse straatbeeld. Wel werd de kleur blauw soms binnenshuis gebruikt. Uiteraard is er uitgebreid onderzoek naar gedaan. Uit de verschillende verflagen blijkt dat de blauwe kleur inderdaad is gebruikt. Het is echter de kleur kopergroen, dat bij het aanbrengen blauw is en na enkele dagen groen werd. Na verloop van tijd kleurde de verf echter weer blauw. Het is dus zeer waarschijnlijk dat Monet het blauwe huis daadwerkelijk zo gezien heeft.

Artistieke interpretatie?
Of het huis aan op nummer 80 ook blauw is geweest, is niet duidelijk. Het was wel licht van kleur. Dat de schutting er in 1871 heeft gestaan is wel aannemelijk, de huizen op nummer 74 en 76 zijn pas rond 1885 gebouwd. Natuurlijk kunnen we daarbij ook twijfelen over de blauwe kleur, maar we moeten ook rekening houden met de artistieke interpretatie. Monet was per slot van rekening kunstenaar.

monet blauwe huisStichting Monet in Zaandam
In 2014 werd de blauwe kleur opnieuw aangebracht aan de zijkant van het huis aan de Hogendijk 78. Daarnaast is er sinds enkele jaren de Stichting Monet in Zaandam, die in Zaandam wandelingen verzorgt en die hiervan een boekje heeft uitgegeven.

Ook hebben zij tegels met QR-codes aangebracht op plekken waar Monet geschilderd heeft.

Zaans Museum
Eerder dit jaar kon het Zaans Museum het schilderij De Voorzaan en de Westerhem aankopen. Daarmee haalde het museum een echt topstuk in huis.

Monet leeft!
Tenslotte wordt op dit moment het door Monet geschilderde luchthuis, vlak naast de huidige Beatrixbrug, herbouwd. Allemaal bewijzen dat de herinnering aan Claude Monet in de Zaanstreek anno 2015 nog springlevend is.

Door: Sander Wegereef

monet blauwe huisFoto’s: Collectie Gemeentearchief Zaanstad
Foto Blauwe huis: Stichting Monet in Zaandam
Foto Elsje Smit: Joods Monument Zaanstreek.