Schepen en kerken hebben een sterke band met elkaar in de Zaanstreek.

Zo is er in Peldersveld een kerk met de naam Het Lichtschip en zijn er in verschillende Zaanse kerken scheepsmodellen te vinden, om de verbintenis aan te geven van de kerk met de schippers, de zogenaamde kerkscheepjes.

Bij het in 1955 in Zaandam gebouwde kerkschip De Hoop was het net andersom: een kerk in een schip!

Hospitaal-kerkschip tot zegen van de mensheid. Door Sander Wegereef

Hospitaal-kerkschip
Op een zaterdagmorgen in mei 1955 gleed ‘De Hoop’ van scheepswerf Czaar Peter van de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij (ZSM). Het schip met bouwnummer 462 was naar verluid een van de fraaiste schepen die de ZSM in die tijd heeft gebouwd. De Hoop was dan ook niet zomaar een schip, maar een hospitaal-kerkschip. Het schip had de afmetingen van 38,47 x 8,40 x 3,40 meter en had aan boord een ziekenhuis en een kerk. Het idee voor een dergelijk schip kwam van dominee J. Chambers, predikant van de Engelse kerk in Amsterdam. In 1897 richtte hij een vereniging op die een schip ombouwde tot hospitaal-kerkschip, dat naar de visgronden op de Noordzee gezonden kon worden.

Christelijke lectuur
Het doel van een hospitaal-kerkschip was om zeelui (veelal vissers) medische hulp te bieden als daar een beroep op werd gedaan. Tegelijkertijd werd de gelovige visser – en wie was dat niet in die jaren – in de gelegenheid gesteld een kerkdienst bij te wonen op het schip of via de radio te beluisteren. De dominee bracht er christelijke lectuur en tijdschriften en kwam om uit de bijbel te lezen en om te bidden met de zeelui.

De dokter kon via de radio advies geven en kon zo beoordelen of hij ter plekke moest komen voor een behandeling. In geval van een ernstig ziekte- of noodgeval kon de patiënt aan boord van De Hoop worden behandeld. Zelfs in geval van pech of schade kon door schippers een beroep worden gedaan op De Hoop. Regelmatig werd een schip door het hospitaal-kerkschip naar de thuishaven gesleept.

Derde schip
Het in 1955 gebouwde schip De Hoop was niet het eerste kerkschip; er waren al enkele voorgangers met dezelfde naam in gebruik geweest. Hospitaal-kerkschip (HKS) De Hoop I was een houten schoener, die vanaf 1898 als kerkschip werd gebruikt. De HKS De Hoop II was een motor-zeilschip, dat dienst had gedaan van 1912 tot 1955. Deze werd in datzelfde jaar dus opgevolgd door de HKS De Hoop III, die in Zaandam werd gebouwd. Op 7 mei 1955 werd De Hoop in Zaandam te water gelaten.

VARA-microfoon
Dat dit niet zomaar een schip was, blijkt uit de grote belangstelling van regionale en landelijke pers tijdens deze tewaterlating. In het laslokaal van de ZSM kwamen bij deze gelegenheid verschillende sprekers aan het woord. De heer J. Vis, directeur van de scheepswerf, bood aan mevrouw Van Hall-Davis, die het schip doopte, een zilveren model van een Zaanse molen aan. De heer G.D.W. Boissevain, lid van het dagelijks bestuur van hospitaal kerkschip De Hoop, voegde er een tekening van de oude zeilende De Hoop aan toe.

De heer Van Hall bedankte vervolgens de duizenden Nederlanders, die het mogelijk maakten dat het geld voor dit schip grotendeels bijeen kwam. De heer Van Zutphen, 90 jaar oud, sprak voor de VARA-microfoon: “De Hoop moet varen… en NU!”

Statenbijbel
Burgemeester W. Thomassen schonk een beeldje waarin Geloof, Hoop en Liefde waren gesymboliseerd aan, en gaf aan dat het schip zonder deze drie woorden niet zou kunnen uitvaren. Het beeldje was bestemd voor de preekstoel. Volgens de Zaandamse burgemeester W. Thomassen was De Hoop onder een goed gesternte gebouwd: de bouwer was Vis en de kapitein was Rog. Namens de gemeente wenste hij dit schip veel geluk. Een ontroerend moment volgde toen de 78-jarige heer E. Knoester, oud-visser verscheen op het podium met een hele oude Statenbijbel, familiebezit sinds 1680. Hij schonk de bijbel aan de heer M.C. van Hall. Kapitein Rog sprak in zijn toespraak: “Ik hoop dat God ons mag leiden in de toekomst”.

Advertentie
Bijzonder om de zien was dat ook de Zaanse middenstand een graantje meepikte van de aandacht voor het kerkschip. ‘De Hoop gaat varen’, was de tekst waarmee een Wormerveers bedrijf op 7 mei 1955 adverteerde. Het had het meubilair, de vloerbedekking, de bedden en de gordijnen geleverd. ‘Of het een schip of woning is ook Uw belangen worden vakkundig gediend door de Speciaalzaak Toby’s Woninginrichting N.V.’

Discoschip
De Hoop III deed dienst tot 1964. Vanwege de stormachtige ontwikkeling in de visserij was er al snel behoefte aan een groter en sterker hospitaal-kerkschip. In mei 1965 werd De Hoop voor 330.000 gulden werd verkocht aan het Institut Francais de Petrole in La Rochelle in Frankrijk. Hier werd het omgebouwd tot oceanografisch onderzoeksvaartuig en herdoopt in Florence. Vervolgens werd het in 1980 herdoopt in Isabelle II, in 1984 in Princess des Bahamas en datzelfde jaar in Paco Rabanne van Sea Danser Inc. in Philadephia (VS), waar het een tijd als passagiersschip dienst deed. In 2006 stond het nog als zodanig geregistreerd, maar het schip is al sinds 2005 in gebruik als discoschip in Rio Ozama in de Dominicaanse Republiek.

Op Youtube vonden wij deze film over De Hoop.

Alle foto’s: Collectie Gemeentearchief Zaanstad