Zaanstad is in Noord-Holland de gemeente met verhoudingsgewijs bijna de meeste jongeren die jeugdzorg kregen. Onlangs verscheen de voortgangsrapportage ‘Jeugdhulp in Zaanstad’ over 2023. In deze rapportage wordt een update gegeven over de aantallen jeugdigen in de jeugdhulp, de kostenontwikkeling, de besparende maatregelen en actuele ontwikkelingen rondom jeugdhulp.

Specialistische jeugdhulp

Specialistische jeugdhulp is alle hulp die wordt ingezet op basis van een indicatie. Deze indicatie kan door verschillende verwijzers worden afgegeven. Dat kan bijvoorbeeld door het jeugdteam, de huisarts of andere medische verwijzers zoals een kinderarts. In 2023 is het aantal jongeren in de specialistische jeugdhulp sterk toegenomen. En niet alleen het aantal jeugdigen, maar ook de zwaarte van de jeugdhulp neemt toe. Eind 2023 hadden 2.585 jeugdigen in Zaanstad een actieve indicatie voor specialistische jeugdhulp.

De specialistische hulp is ingedeeld in drie segmenten: (enkelvoudig) specialistisch, hoog-specialistisch en verblijf. Het grootste deel van de jeugdigen (43,5 procent) valt in het segment hoog-specialistisch.

Er zijn gemiddeld bijna 9 procent meer jeugdigen in de jeugdhulp dan in 2022. Deze toename wordt voor een klein deel (minder dan 0,5 procent) verklaard door een toename van het aantal jeugdigen in Zaanstad. Dat betekent dat er relatief gezien ook steeds meer jeugdigen in Zaanstad een indicatie voor jeugdhulp krijgen. Ook is de instroom in de jeugdhulp groter dan de uitstroom.

Jeugdhulp via het jeugdteam

Het jeugdteam kan verwijzen naar specialistische jeugdhulp, maar kan ook zelf jeugdhulp verlenen. Het jeugdteam heeft gemiddeld 2000 zaken in caseload. Het aantal blijft over de tijd redelijk stabiel, maar er is altijd nog een wachtlijst. Het jeugdteam kan ervoor kiezen jeugdigen die ze zelf helpen niet door te verwijzen. Deze groep valt buiten de cijfers die door gemeente Zaanstad worden gepubliceerd. Dat betekent dat het daadwerkelijke aantal jongeren met jeugdhulp een stuk hoger ligt. Volgens cijfers van het CBS kregen 4.565 jongeren jeugdhulp in Zaanstad in het eerste halfjaar van 2023 .

Kosten 6,8 miljoen hoger dan verwacht

In 2022 werd bijna € 48,5 miljoen uitgegeven voor jeugdhulp. De voorlopige kosten in 2023 zijn met 14 procent toegenomen. Dat betekent dat de kosten voor 2023, op basis van de voorlopige cijfer, 6,8 miljoen hoger zullen zijn. De totale kosten komen daarmee uit op € 55,3 miljoen.

De toename in de kosten wordt veroorzaakt door indexatie van de tarieven met ruim 5 procent (€ 2,6 miljoen), door toename van het aantal jeugdigen met een indicatie (€ 1,8 miljoen) en een verdere groei van de zorgkosten van gemiddeld 5 procent per cliënt (€ 2,4 miljoen).

Per saldo is de inzet van jeugdhulp verder gegroeid dan waar rekening mee is gehouden in de begroting. Dit komt dus naast een grotere stijging dan verwacht van het aantal cliënten (5 procent begroot en gemiddeld 8 procent gegroeid) en ook door gemiddeld duurdere zorg per cliënt. Verantwoordelijk wethouder Natasja Groothuismink: ‘Uit de eerste cijfers over 2023 zien we een voorlopig nadeel van € 1,8 miljoen ten opzichte van de begroting 2023.’

Jeugdhulpplicht

Gemeenten hebben een jeugdhulpplicht. Sinds 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdhulp en de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. Dat varieert van hulp bij opvoedproblemen of dyslexie tot complexe zorg bij zware mentale problemen of uithuisplaatsingen. Gemeenten krijgen hier geld voor van het Rijk maar hebben steeds weer te maken met bezuinigingen op het budget.

Vorig jaar waren de kosten € 3,6 miljoen hoger dan in 2021. Gemeenten zien de kosten alleen maar oplopen, waardoor de hervorming van de jeugdhulp steeds verder lijkt vast te lopen. ‘Het gesprek over begrenzen en minder inzetten van jeugdhulp is wel gestart maar is binnen de huidige jeugdwet niet eenvoudig vanwege het open karakter van de wet.’

Tekst: Redactie De Orkaan, Bronnen: Voortgangsrapportage jeugdhulp januari 2024, CBS, NJI, Foto: Orkaan Archief