Nu de fusie van Oostzaan met alleen Wormerland en Landsmeer (WOL) geen kans van slagen lijkt te hebben, wordt in Oostzaan de druk opgevoerd om de varianten met Waterland en Edam-Volendam (WOL+ en WOL++) te onderzoeken.

Zo’n onderzoek mag nog wel even duren volgens de voorstanders. Maar het college heeft haast. De financiële situatie van de gemeente is zo benard dat uitstel tot na de zomer of tot na de verkiezingen van 2026 een groot risico inhoudt. Tijdsdruk gaat voor de toekomst van Oostzaan de hoofdrol spelen.

Amsterdam

Het advies van de burgeradviesraad was duidelijk: geen fusie met Zaanstad of Amsterdam. Het lijkt erop dat ze daarin hun zin krijgen bij de afkeer van Amsterdam. De hoofdstad zou in deze emotionele afvalrace te hoge eisen stellen. 

Amsterdam zou willen wachten tot na de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Dit is volgens wethouder Eelco Taams (PvdA) een reden om die fusie niet verder te onderzoeken. Amsterdam stond ook niet bepaald te springen:

‘Amsterdam is niet uit op een verdere uitbreiding en wil ook niet uitstralen dat zij eropuit zijn de regiogemeenten over te nemen. Los van de uitstraling is dat in alle oprechtheid ook niet hun intentie.’

WOL++ 

Insprekende inwoners leken niet rouwig om de afwijzing van Amsterdam, het behouden van de dorpscultuur zou beter passen bij WOL++. Ook vanuit de raad werd dit gesteund: ‘de stem van de inwoners moet gehoord worden.’ Inspreker de heer Kooij: ‘Liever wij een groen hart dan wij een stad’.

Geen Stad dus. Inwoners en raadsleden zijn bang dat dan voorzieningen verdwijnen, het groen verdwijnt en ‘Oostzaan, Oostzaan niet meer zou zijn.’ De WOL++ variant is een goede onder de kwaden, waarbij Oostzaan niet opgaat in de grote stad zoals, Amsterdam, Zaanstad of Purmerend. Over Zaanstad werd minder duidelijk afkeer uitgesproken. Met Purmerend gaat B&W nog praten.

Onhoudbaar

Volgens het rapport van &VandeLaar is de financiële situatie van de gemeente Oostzaan slecht en op termijn onhoudbaar, iets wat ook bevestigd wordt door B&W. Volgens wethouder Taams is het zaak om snel een fusie te realiseren om zo het wegvallen van voorzieningen te voorkomen en de begroting sluitend te krijgen. Taams zei tegen De Orkaan dat Oostzaan de komende jaren ‘dik in het rood’ staat en: ‘fuseren kost veel tijd en dat is iets wat we niet hebben’.

Ook het niet opvullen van vacatures, het verder bezuinigen, het verzwaren van de lasten of het sluiten van recent geopende voorzieningen, evenals het verminderen van personeel, behoort tot de opties om de begroting op orde te krijgen. En met het ravijnjaar — waar vrijwel alle gemeenten last van krijgen — verslechtert de financiële positie van Oostzaan nog meer.

WOL++ moet voor de zomer onderzocht worden volgens B&W. De raad lijkt voor deze fusie meer tijd uit te willen trekken, bijvoorbeeld tot september. Volgens burgermeester Polak en wethouder Taams is dit echter een moeilijke situatie. 

Artikel 12

In de raad werd meermaals – met name door de oppositiepartijen – het idee van een artikel 12 gemeente geopperd wanneer de aanhoudende financiële nood aanblijft. Hierbij krijgt de gemeente meer geld vanuit het gemeentefonds. Maar dan levert de gemeente wel haar financiële zelfstandigheid in. Dit is volgens Taams ‘een optie’. Burgemeester Polak zei tegen De Orkaan dat dit deze optie expertise vereist die hij op dit moment niet heeft.*

Het aanvragen van die status – als je dat al zou willen – is complex.

Verdere verloop; verkenner?

Los van de financiële situatie wil de raad dus toch doorzetten met de WOL++ variant. De burgeradviesraad en de insprekers zijn voorstander van een ‘onafhankelijke deskundige die zonder politieke druk kan opereren’. Dit om zo de gelijkwaardigheid tussen de fusiepartners te waarborgen en dingen door te rekenen.

Over het verdere verloop van deze fusiesaga, met afvallers en wellicht op termijn nog winnaars, word aanstaande woensdag in de raad besloten. De fusie tussen Wormerland, Oostzaan en Landsmeer zelf lijkt van de baan. Amsterdam valt af, maar Zaanstad is wanneer WOL+ of WOL++ niet doorgaat een ‘sterke optie.’


Artikel 12 was vroeger heel gebruikelijk maar komt bijna niet meer voor, alleen Vlissingen zit nog in die regeling. Het kan gevolgen hebben voor de tarieven die de gemeente hanteert voor OZB en de afvalstoffenheffing. (Rijksoverheid) / COELO).

Door Kenneth Jubitana.