De politieke wil in Zaanstad om Airbnb-verhuurders toeristenbelasting te laten betalen en onttrekking van woonruimte te stoppen is groot.

De ambtelijke weerstand tegen opsporing en handhaving is zo mogelijk nog groter: het is lastig, tijdrovend en duur. En dus onmogelijk. Daar was eigenlijk geen enkele partij het mee eens.

Annemarie van Nieuwamerongen (VVD) die het dossier al jaren volgt en vaak aandringt op controle en handhaving, wordt een beetje moedeloos van de weerstand. In het onkunde of onwil? “Beide” kon ze ons binnen een minuut melden.

Toeristenbelasting

In de raad van Zaanstad wordt al jaren aangedrongen op aanpak van Airbnb. Verhuurders van Airbnb dragen nauwelijks toeristenbelasting af en onttrekken woonruimte als ze panden permanent verhuren. Dat is concreet aangetoond en wordt ook niet bestreden. De provincie heeft onderzoek laten doen, de raad werden moties en amendementen ingediend en het bewijs dat via de media geleverd werd was overstelpend. (zie bv ons Airbnb-dossier)

De uitvluchten om te vertragen, uit te stellen en niets te doen waren eveneens indrukwekkend: er werd gewacht op cijfers, er werd gewacht op Amsterdam (toen die wat deed, gebeurde er in Zaanstad niks), er werd gewacht op landelijke wetgeving, het was ingewikkeld…

Dit jaar zou dan eindelijk een voorstel komen maar wethouder Krieger (VVD) verraste de raad in juni met het voorstel de aanpak een jaar uit te stellen. De gemeenteraad viel unaniem over Krieger heen en was verbijsterd dat hij duidelijke signalen vanuit de raad had genegeerd. Krieger ging terug naar de tekentafel en beloofde een nieuw plan: Airbnb aanpakken en lagere toeristenbelasting (dat zou prima kunnen als Airbnb en riviercruises ook gingen betalen).

Opsporing

Het uiteindelijke plan was opnieuw een teleurstelling zo bleek gisteravond tijdens de ’technische’ behandeling van het voorstel. Er waren wel scenario’s maar: “de huidige capaciteit geeft geen mogelijkheid om extra in te zetten op de opsporing van verblijflocaties” aldus Krieger en zijn collega Baerveldt.

Niet minder dan drie ambtenaren had Zaanstad op laten draven om de technische vragen te beantwoorden, het leidde tot een opmerkelijk inkijkje in het ambtelijk apparaat dat alle zeilen bijzette om het onmogelijke van ingrijpen te beargumenteren. Wethouder Krieger zat erbij en keek ernaar, dat moet met groeiende verontrusting zijn geweest. De raad is namelijk de baas in de gemeente, en hij moet doen wat de raad wil (en wat de ambtenaren in dit geval beslist niet willen).

De raadsleden die aan het woord kwamen, geloofden niet dat opsporing zo ingewikkeld was. Jan de Laat (GroenLinks) zocht wekelijks naar adressen en kon ze moeiteloos noemen (“het zijn gewoon 120 locaties in Zaanstad die zo op te zoeken zijn”). Annemarie van Nieuwamerongen kon in “5 minuten per adres” gegevens vinden. (Heel moeilijk is dat ook niet, vaak staat er een duidelijke foto van het pand bij.) Tjeerd Pietersma (PvdA) “voelde een weerstand” om tot een redelijke oplossing te komen.

Mystery guests

Ambtenaren deden er 2 uur per adres over: “de handhaving Airbnb rendeert niet… het is teveel inspanning om een adres te achterhalen”. Er werd door ambtenaren ‘geworsteld’ met de aanpak, het was moeilijk en tijdrovend. En dan waren er ook nog eens ‘verschillende platformen’ (Airbnb is goed voor 97% van het aanbod) terwijl ook ‘reguliere BnB’ zich aanbood (waarom dat een probleem was is niet duidelijk, Zaanstad beschikt over een volledige lijst van BnB’s), adressen veranderen (?) en Amsterdam vindt het ook lastig (in de hoofdstad is Airbnb in drie wijken verboden).

Ambtenaren zeiden niet van plan te zijn als ‘mystery guests’ (dus via een booking) adressen achterhalen. Daar voelden ze zich niet prettig bij, en het was ‘uitlokking’. Ook daar was weinig begrip voor. Tjeerd Pietersma (PvdA) vroeg naar de juridische onderbouwing van die redenering maar kreeg daarop geen echt antwoord (“wij vinden dat het niet kan”). Marc Wit (CDA) maakte gehakt van de uitvlucht: de politie zet zelfs lokfietsen in, dat ingaan op een aanbod ‘uitlokking’ zou zijn ging er bij hem niet in. Melchior Mattens (PvdD) zag het verschil niet tussen ‘scrapping’ van data en mystery guests. De ambtenaren wilden niet: “dat is niet goed voor imago van Zaanstad” en: “dan gooien ze ons eraf”.

Een eind aan Airbnb?

Ruud Pauw (ROSA) was voor een radicale oplossing, als ze toch niet betalen, niet op te sporen zijn en woonruimte onttrekken, waarom maken we er dan helemaal geen eind aan: “moeten we dit wel willen in Zaanstad?”

Annemarie van Nieuwamerongen:

“Ik ga het verder politiek aanvliegen want kom er nu niet doorheen bij de ambtenaren. Volgens mij zeggen we al jaren dat de gemeente bij airbnb moet gaan heffen zodat het totaalbedrag aan inkomsten via de toeristenbelasting hoger wordt en het tarief daarmee omlaag kan.”

Krieger en Baerveldt moeten nog met hun plan naar de raad.

Foto: Tjeerd Pietersma en wethouder Hans Krieger gisteravond bij het Zaanstad Beraad (het Airbnb-logo plakten wij er zelf digitaal in).