De sociale woningbouw uit de eerste helft van de vorige eeuw leverde karakteristieke woonwijken op met huizen die nu zo’n 100 jaar oud zijn. Wat daarmee te doen? Sloop, renovatie of gewoon zo laten?

Zaanstad liet onderzoek naar de cultuurhistorische waarde van de wijken doen. Uit dat onderzoek put De Orkaan deze maanden.

Vandaag: Vissershop (1914-1919)

Het ‘Hop’, een iconisch buurtje aan de Zaan met een rijke geschiedenis en kleine huisjes. Genoemd naar bomen en die bomen stonden dan ook in de straatjes. Het ‘Hop’ is een aantal jaren geleden fors aangepakt d.m.v. nieuwbouw en renovatie.

Boven de Lindenlaan, onder Plantaanlaan (Plataanlaan) in 1925 (Gemeentearchief Zaanstad) en nu (De Orkaan).

Uit de beschrijving van Zaanstad:

“Waar nu de wijk Het Vissershop ligt, lag vroeger een opgeslibd stuk buitendijks land, een ‘hop’, waar de Zaandamse IJ- en Zuiderzeevissers hun botters afmeerden. Eind negentiende eeuw werd het drooggelegd. Ongeveer 20 jaar later verrees hier een arbeiderswijk, het Vissershop.

Dit arbeidersbuurtje is gebouwd in opdracht van de woningbouwvereniging Zaandams Volkshuisvesting (ZVH). Deze werd opgericht in februari 1913 door arbeiders van het houtbedrijf van William Pont in Zaandam. Het was het eerste woningbouwproject van deze woningbouwvereniging.

De concentrische basis van het plan met in het midden een plein met openbaar groen is duidelijk geïnspireerd door de Tuinstadgedachte. Midden in de wijk was de school gesitueerd. Daar omheen waren, als een soort cirkel, de straten gepland. Ook de huizen waren ontwerpen van Gulden en Geldmaker in de Amsterdamse Schoolstijl. Geheel volgens de Tuinstadgedachte waren dat eengezinswoningen met een tuintje. De wijk werd hierdoor ruimtelijk en met relatief veel groen.”

Onder de plek waar De Conrad zou komen (foto Gemeentearchief Zaanstad, Wim de Jong).

In het begin van de twintigste eeuw werden woonwijken ontwikkeld voor arbeiders die werden gebouwd met moderne technieken en waarvoor architecten van naam werden aangetrokken. Hier meer Sociale Woningbouwwijken. De serie is gebaseerd op onderzoek dat Cynthia van den Berg van de gemeente Zaanstad deed naar de cultuurhistorische waarde van de wijken (pdf).