De Russische driemaster Shtandart, een replica van het eerste schip dat tsaar Peter de Grote in 1703 bouwde, mag nog steeds niet in een haven in de EU aanmeren vanwege de sancties tegen Rusland.
In juni 2024 ging Shtandart onder de vlag van de Cookeilanden varen om de sancties te omzeilen. Maar die sancties gelden ook voor schepen die na de invasie in Oekraïne onder nieuwe vlag gingen varen en volgens de EU vallen ook historische scheepsreplica’s zoals de Shtandart onder de bepalingen.
Kapitein Vladimir Martus, een Russische staatsburger van Oekraïense afkomst en de Finse eigenaar hebben het verbod voor de rechter aangevochten, maar hun verzoek om het verbod in een voorlopige beslissing op te heffen werd begin deze maand afgewezen. Er volgt nog een volledige uitspraak van de rechtbank, maar dat kan nog maanden op zich laten wachten. Martus:
‘We hope to survive until the court decision.’
Rantsoen
Doordat het schip niet aan evenementen mee kan doen zijn er geen inkomsten. De Shtandart ligt voor anker bij La Rochelle in Frankrijk. Bevoorrading is praktisch vrijwel onmogelijk. De bemanning die nog maar uit acht mensen bestaat, moet drinkwater rantsoeneren.
Kapitein Martus overweegt het schip naar Groot Brittannië te varen, omdat dat niet tot de EU behoort.
Vanwege de historische band met de Russische tsaar, legde de driemaster de afgelopen jaren meerdere keren aan in Zaandam. Vereniging Zaans Erfgoed is eerder met de gemeente in gesprek geweest over een mogelijke permanente ligplaats in Zaandam voor de Shtandart. De inval in Oekraïne maakte een eind aan die droom.
Terug naar Rusland is ook geen optie, tussen Martus en de havenautoriteiten in Sint-Petersburg is een slepend conflict waarbij gedreigd is het schip in beslag te nemen. De kapitein is fel tegenstander van de Russische inval in Oekraïne en heeft ook kritiek geleverd op Vladimir Putin.
In juni 2021 zochten we samen met de kapitein een plekje aan de Zaan. Zaanstad leek er toen nog welwillend tegenover te staan:
Door Piet Bakker op basis van een nieuwsbericht van Marine Insight, het Orkaan-archief en informatie van de website van de Shtandart. Foto: Shtandart in 2021 in Zaandam (Merel Kan).
Klopt, Henk de Boer rip was de buurman van mijn zoon en schoondochter.
Ik ben wel bij hem binnen in zijn werkplaats geweest, welke er nu nog bijna hetzelfde er uit ziet.
Zijn naambordje met de tekst… “ Zeilenmaker” hangt nu nog naast de deur.
Het zou de gemeente Zaanstad sieren om mee te denken in een oplossing bijvoorbeeld door dit ook voor onze stad historische schip een thuishaven te bieden.
Het schip heeft zelfs nog een Zaans tintje, één van de zeilen is gedoneerd door het Kapiteinskoor en gemaakt door het toenmalige koorlid en zeilenmaker wijlen Henk de Boer uit Zaandam.
Toen het schip begin 21e eeuw voor de eerste keer Zaandam aandeed heerste er een rouwstemming aan boord want één van de bemanningsleden was tijdens de tocht om het leven gekomen.
De bemanning deed tijdens een repetitieavond van het koor op een woensdagavond de Kapiteinshut aan op uitnodiging van het Bestuur en werd onthaalt op patat afkomstig van snackbar Prinsheerlijk.
Na het eerste bezoek heeft het schip nog diverse keren Zaandam aangedaan.
De EU zou zich een stuk coulanter mogen, misschien wel moeten opstellen want zo ga je niet met mensen en erfgoed om.
Het is een voorbeeld om terug voorkomen dat Russische bedrijven een sluiproute krijgen naar westerse landen. Wel triest voorbeeld, want veel Russisch zit hier niet meer aan. Waarschijnlijk kan de Shtandart ook niet meer naar Rusland vanwege de uitlatingen van de kapitein en dat de eigenaar Fins is.
Ondertussen gaan er scheepsonderdelen van Daemen naar Rusland.
Streng naar de ene kant niet opgelet naar de andere kant.