In Nederland kopen we jaarlijks gemiddeld 46 kledingstukken en gooien we er 40 weg, de mode-industrie is één van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Daarom is Second Hand September in het leven geroepen, een initiatief om mensen aan te moedigen 30 dagen lang geen nieuwe kleding te kopen. Gelukkig zit Zaanstad vol winkels waar je terecht kunt om heerlijk te struinen tussen tweedehands schatten. De Orkaan zet ze op een rijtje en licht deze maand iedere week een parel uit. 

Met deze keer Luttel & Zuks, een tweedehands kinderkledingwinkel in Zaandam. Althans, dat was het. ‘We zijn inmiddels veel meer geworden dan alleen een tweedehands kinderkledingwinkel, die woorden zijn ondertussen ook van het raam afgekrabd. Luttel & Zuks is een huiskamer, een ontmoetingsplek waar iedereen welkom is voor een kopje koffie,’ legt mede-eigenaresse Do (rechts op de foto) uit. Samen met haar compagnon Nadine richtte zij na covid de winkel op als tegenhanger van online-marktplaats Vinted. ‘De webshop met tweedehands kleding werd toen heel populair. Wij wilde juist minder beeldscherm en meer de echte wereld in.’ 

De twee leren elkaar kennen via hun partners, ‘Nadine had een gesprek met mijn man over haar droom om een tweedehands kinderkledingwinkel te beginnen. Zij komt uit de mode-industrie, maar wilde op een duurzamere manier omgaan met kleding. Hij vertelde haar dat ik dezelfde droom had en opperde dat we in gesprek konden gaan.’ De dames zien hun kans schoon en zes weken later openen de deuren van Luttel en Zuks. ‘We hebben niet eens de tijd gehad om een ondernemingsplan te schrijven, we zijn gewoon gestart met wie wij zijn. Dat omvat gezelligheid en kleur, maar vooral handelen vanuit een duurzaam oogpunt.’

Over de naam is lang nagedacht. Vanwege de nadruk op het lokale aspect moest het iets Nederlands worden. ‘Luttel betekent gering. Het staat voor een luttel bedrag, de winkel is voor de kleintjes en luttel -of spaarzaam- met kleding om gaan heeft een grote impact op onze aarde. Kortom, alles gebeurt met luttel in ons achterhoofd. Zuks is afkomstig uit het Westfries en betekent zoiets of vanalles en nog wat.’ 

Do haar liefde voor duurzaamheid en tweedehands kleding komt voort uit haar jeugd. ‘Mijn moeder was altijd al anders, ik kreeg geen Marsrepen mee om uit te delen op school, maar kersen. Toen vond ik dat heel vervelend, nu ben ik daar dankbaar voor.’ Daarnaast had ze het als kind zijnde niet breed thuis. ‘Ik ben gewend afdankertjes te dragen, juist daardoor heb ik gezien hoelang kledingstukken mee kunnen gaan.’ 

Rijkdom

Het muffe, smoezige stigma omtrent kringloop winkels vindt ze ergens wel begrijpelijk. ‘Gelukkig is er een omslag en laten Vinted – ook al vind ik het een verschrikkelijk platform – en hippe tweedehandswinkels zien dat het niet vies en armoedig hoeft te zijn. Ik heb nu juist een gevoel van rijkdom als ik de winkel binnenloop.’ Het leukste vindt Do als ze dat gevoel kan overdragen aan anderen, ‘ik ga nooit vergeten dat een vrouw tegen mij zei: “Door jullie koop ik bewuster, niet alleen kleding, maar ook in de supermarkt denk ik na over bijvoorbeeld plasticverpakkingen.” Ik krijg nog kippenvel als ik er aan denk,’ zegt Do terwijl ze haar onderarm laat zien. ‘Dat is precies wat wij hopen te bereiken met onze winkel. We hoeven echt niet allemaal geitenwollensokken aan, maar als iedereen een klein beetje doet komen we een heel eind.’

Zelf vindt ze het heerlijk om urenlang te struinen in tweedehandswinkels. ‘De kleding is kwalitatief beter, je vindt originele parels, maakt je portemonnee blij, en dat allemaal terwijl je de wereld redt. Voor mij is tweedehands een no-brainer.’ 

Al is het concept van een kinderkledingwinkel niks nieuws, denkt Do dat de persoonlijke draai de winkel uniek maakt. ‘We schaffen niks nieuws aan als het ook tweedehands verkrijgbaar is. Van klerenhangers en kledingrekken tot aan de toonbank. Daarnaast organiseren wij workshops, zoals een workshop tassen maken van oude kledingstukken. Zo leren kinderen dat een shirt met een gat of een vlek niet meteen de prullenbak in hoeft.’ 

De dames lopen tegen één uitdaging aan: het vinden van een locatie. De huidige winkel zit in een antikraakpand, dus zijn ze al langere tijd opzoek naar een betaalbaar alternatief. ‘Heel rijk word je niet van een tweedehandswinkel in de Zaanstreek. Veel kringloopwinkels in Amsterdam ontvangen steun, subsidie of een bijdrage van de gemeente. Hier in de Zaanstreek gebeurt dat helaas niet. Als de gemeente dit soort initiatieven zou steunen, ontstaat er ruimte voor meer duurzame ondernemingen.’ En die behoefte is er, ‘in twee jaar tijd hebben wij 600 mensen gehad die kleding inbrengen.’ 

Volgens Do is er niet één manier om duurzaam te leven en hoeft het ook niet perfect. ‘De wereld raakt op. Ik heb twee kinderen, dus ik kan hopen dat er iets voor hen overblijft, maar met alleen hopen gebeurt er niets concreets. In mijn geval kan ik mijn basisinkomen rond krijgen met een duurzame plek die heel veel mensen gelukkig maakt.’ Hoe dat werkt? Do legt het uit: ‘Mensen kunnen maximaal vijftien kledingstukken per keer inbrengen en wij selecteren de leukste items. 40 procent van de verkoopprijs is voor de inbrenger. Als een kledingstuk na drie maanden niet is verkocht brengen wij het naar het goede doel. Het is een win-win-win-win situatie voor mensen die kleding inbrengen, kopers, de planeet en het goede doel.’

Maar los van het geld is tweedehands winkelen vooral heel leuk, zegt Do. ‘Je kunt echt naar je eigen identiteit opzoek, dat gaat niet als je alleen maar kleding koopt die iedereen draagt.’

Hoe pik je de parels tussen kledingrekken uit? Drie kringlooptips van Do.

1. ‘Als je naar een specifiek kledingstuk (of product) opzoek bent, bijvoorbeeld voor de feestdagen, begin nu dan alvast. Het klinkt misschien gek, maar je weet nooit waar je tegenaan loopt. Je moet maar net de mazzel hebben dat er iets tussen zit, dus neem de tijd.’ 
2. ‘Kledingmaten zeggen helemaal niks, kijk altijd ook een maat groter en kleiner.’ 
3. ‘Laat je inspireren, stap uit je comfortzone en probeer eens een andere stijl uit.’ 

Tweedehands in de Zaanstreek

Door: Mila Lange. Uitgelichte afbeelding boven door: Lydia de Vries.