Rekenkamer tikt Zaanstad op de vingers: nieuwe afkoopregeling erfpacht in 2007 stiekem ingevoerd

De gemeente Zaanstad heeft in 2007 de nieuwe regeling voor de afkoop van erfpacht ingevoerd zonder huiseigenaren daarvan actief op de hoogte te brengen. Dat is bewust gedaan volgens Rekenkamer-directeur Jan de Ridder. De nieuwe regeling was ruim 300% duurder voor afkopers. Als er massaal gebruik van gemaakt zou zijn, had dat de gemeente veel geld kunnen kosten.

Afkoop

In 2006 kochten 154 inwoners van Zaanstad hun erfpacht af, dat waren veel meer dan in 2007 (39). Vanaf dat jaar kopen niet meer dan 20 mensen per jaar hun erfpacht af. Alleen in 2010 is door een eenmalige afkoop van een wooncorporatie het aantal hoger.

Er zijn in Zaanstad 9.580 huiseigenaren die erfpacht betalen. Sinds 1995 kan je die erfpacht afkopen. In 2007 werd die regeling veranderd: het werd aanzienlijk duurder voor huiseigenaren om de erfpacht af te kopen. Dat kwam aan het licht toen de gemeente in 2011 eigenaren benaderde om hun erfpacht af te kopen – dat zou extra geld opleveren. Die eigenaren kwamen erachter dat de vorige regeling aanzienlijk goedkoper was. Als je vóór 2007 voor €6.000 de erfpacht af kon kopen, kostte dat daarna €25.200.

Folder

Toen de nieuwe regeling in 2007 werd ingevoerd zijn huiseigenaren niet actief benaderd. De beslissing is wel in de openbaarheid genomen, en er is een folder bij notarissen en makelaars bezorgd, maar aldus de Rekenkamer:

“het is een bewust politiek besluit geweest om erfpachters vooraf niet te informeren over de wijziging van de uitvoeringsregels, terwijl het gemeentebestuur bekend was met de financiële gevolgen voor de gemeente (meer inkomsten) en de erfpachter (verhoging van de afkoopsom van circa 300%).”

Evalueren

De wethouder zei binnen een jaar de nieuwe regeling te gaan evalueren. Dat gebeurde uiteindelijk pas in 2010. De communicatie van de gemeente krijgt geen applaus van de Rekenkamer:

“Tijdens het onderzoek is opgevallen dat (potentiële) erfpachters slecht werden en worden geïnformeerd over de uitvoeringsregels van de gemeente Zaanstad. De informatievoorziening via de website was beperkt. Sinds de invoering van de nieuwe website (1 juli 2013) bevat de website echter nog minder informatie over erfpacht. (…) Daar alle erfpachters bij de gemeente bekend zijn is het mogelijk om hen persoonlijk aan te schrijven wanneer uitvoeringsregel zodanig zijn gewijzigd dat dit financiële consequenties voor hen kan hebben.”

Gerucht

Het gerucht dat ambtenaren op de hoogte waren van de verandering kan de Rekenkamer niet bevestigen. 25 mensen hebben in 2007 nog de erfpacht volgens de oude regeling afgekocht, maar die hadden al voor 25 januari van dat jaar (toen de oude regeling eindigde) een offerte aangevraagd, de gemeente moest die goedkeuren.

Bij die 25 zaten geen ambtenaren van de gemeente Zaanstad. De Rekenkamer heeft niet onderzocht of er familieleden of buren van gemeenteambtenaren bijzaten