Raadsleden vielen elkaar nog net niet om de hals na afloop van de raadsvergadering, maar het scheelde weinig. “Het was een fantastische avond” zei CDA-fractieleider Marc Wit. ROSA-woordvoerder Hans Kuyper was opgelucht “omdat het allemaal heel verkeerd had kunnen aflopen.”

Het interpellatiedebat over de verstoorde ‘bestuurscultuur’ in de ambtelijke top van Zaanstad eindigde als een sprookje. De oppositie had het debat aangevraagd omdat onderzoeksrapporten niet met de raad waren gedeeld en een commissie van raadsleden ook niet op de hoogte was gehouden.

De messen waren geslepen bij aanvang van het debat, Peter van Haasen (PVV) speculeerde zelfs over het vertrek van de burgemeester en Harrie van der Laan wilde eerst in beslotenheid bijgepraat worden over de 6 geheime stukken die ter grondslag lagen aan het debat. Omdat die geheim waren, kon Van der Laan eigenlijk nauwelijks discussiëren.

Wijsheid

De fractieleiders trokken zich met de burgemeester in beslotenheid ruim een half uur terug waarna de stemming volledig om was geslagen. Harrie van der Laan (POV) was het zonnetje in huis en wenste burgemeester Hamming ‘wijsheid’ toe (voor de schorsing had hij nog onheilspellend gerefereerd aan oud-burgemeester Bruinsma die in de jaren negentig ook in aanvaring was gekomen met het ambtelijk apparaat). Peter van Haasen (PVV) sputterde nog dat hij ‘volledige transparantie’ wilde maar ook bij hem leek het venijn eraf. Jan de Vries (D66) werd alom geprezen vanwege zijn mooie amendement. René Tuijn (PvdA) kreeg unaniem schouderklopjes omdat hij het allemaal zo mooi samenvatte. Sebnem Pancar (Denk) riep op alles in het werk te stellen “om het vertrouwen van de burgers terug te winnen” en Marianne de Boer (LZ) pleitte voor een ‘verander-fluisteraar’ in Zaanstad, niet alleen voor ambtenaren, want “de raad is ook onderdeel van het probleem”.

Toen iedereen bijna in snikken was uitgebarsten, ging burgemeester Hamming er ook nog eens overeen, hij had er nachten slecht van geslapen zei hij tegen de raad, maar hij zag “de crisis als een kans”. Hij benadrukte nog eens hoe enorm hard er gewerkt werd door de 1.300 ambtenaren in Zaanstad: “met hart en ziel, er wordt elke dag een enorme inspanning geleverd”. Door het lekken – een sneer richting NHD – werden er volgens hem “mensen beschadigd, ambtenaren aangevallen zonder een kans op verweer” kon niet door de beugel.

Transformatie

Hamming en de rest van het college waren in 2019 al op de hoogte van problemen binnen de organisatie. Dat leverde twee onderzoeken en een second opinion op. Over de geheime status van die onderzoeken zei Hamming weinig, wel over het via het NHD uitgelekte logboek dat volgens hem “niet in opdracht van de gemeente is gemaakt”. Hamming suggereerde daarmee dat het niet openbaar gemaakt kan worden. Dat is onjuist, alle stukken die ‘berusten’ bij de gemeente zijn in principe openbaar. Om nog een hindernis tegen openbaarmaking op te werpen waarschuwde de burgemeester dat openbaarmaking tot juridische procedures en claims kan leiden omdat het logboek ‘privacygevoelige gegevens’ bevat. Dat lijkt ook vergezocht, de namen kunnen weggelakt worden.

Hamming benadrukte dat Zaanstad voor een ‘grote uitdaging’ staat waarbij de ambtelijke organisatie een ‘zorgvuldige transformatie’ moet doormaken en ‘de werkwijze moet aanpassen’, de gemeente staat onder grote druk, mede door de groeiambities en de corona-problematiek, “er moet een slag gemaakt worden”.

Daarna werd er dus vooral feest gevierd door de raad, op verzoek van Stephanie Onclin (VVD) die hoopte op een ’toekomstbestendigheid organisatie’ werd alles voor de kijkers thuis nog eens samengevat: donderdag besluit de raad waarschijnlijk tot het instellen van een ‘stuurgroep’ waarvan vier leden uit de raad komen, aangevuld met één of twee collegeleden en één of twee medewerkers uit de ambtelijke organisatie.

Sprookje

Maar zoals in elk sprookje is er altijd wel een toverfee die het feestje kan bederven. In dit geval in de persoon van DZ-fractievoorzitter Juliëtte Rot. Aanvankelijk was zij mede-indiener van het interpellatiedebat, maar vlak voor aanvang van het debat trok ze die steun in:

“Hierbij laten wij jullie weten onze steun voor de interpellatie over de bestuurscultuur in te trekken. Democratisch Zaanstad kan geen mede-indiener zijn van een voorstel van initiatiefnemers Partij voor Ouderen en Veiligheid (POV) om de bestuurscultuur te bespreken, waar zij zelf onderdeel van zijn geworden. Gezien de ontwikkelingen van de afgelopen tijd lijkt het ons niet opportuun het gesprek op de organisatie te richten en daarbij zelf als gemeenteraad ‘buiten schot’ te blijven. Wij zullen niet deelnemen aan dit debat.

Wij houden vast aan ons oorspronkelijke voorstel voor het organiseren van expertsessies met raad, college en organisatie om te komen tot succesvolle en duurzame oplossingen om de Zaanse bestuurscultuur positief te veranderen.

Dat was dus vooral tegen de POV gericht, die volgens Rot ‘onderdeel van de bestuurscultuur’ was geworden, dat was ingegeven door de ‘ontwikkelingen van de afgelopen tijd’ waarmee ze doelde op de positiewisseling van POV in het Hemkade-dossier waar de partij nu voor buitenevenementen van de North Sea Venue was. Over dat heikele onderwerp staan de verhoudingen in de raad volledig op scherp.

Stuurgroep

Tijdens de interpellatie sloot ook de SP zich bij DZ aan, ook zij wilden niet meer mee doen omdat de raad onderdeel geworden was van het probleem, Roland van Braam en Evert Hartog verlieten daarop de vergadering waar DZ al niet aan meedeed.

Donderdag staan zowel de Hemkade als de instelling van de Stuurgroep Bestuurscultuur op de agenda van de laatste raadsvergadering voor het reces.

Foto boven: fractieleiders verlaten de raadsvergadering om in beslotenheid te gaan vergaderen, Jan de Vries (D66), Stephanie Onclin (VVD) en Harrie van der Laan zijn al opgestaan, onder: de raad bij aanvang van de vergadering, Ruud Pauw (ROSA) zit voor omdat het over de portefeuille van burgemeester Hamming (rechts) gaat.