Met de bevrijding in zicht – in de nacht van 5 op 6 april 1945 –  start het 822e bataljon Georgiërs, dat door de Duitsers op Texel was ingekwartierd, de operatie ‘Dag der Geboorte’. De Georgiërs willen niet ingezet worden bij de strijd tegen de geallieerden en ze zijn bovendien bang dat ze na de oorlog gezien worden als handlangers van de Duitsers. Deze bloedige opstand kost bijna 500 Georgiërs, ruim 100 bewoners van Texel en meer dan 400 Duitsers het leven.

Johan Wastenecker, commandant van de Noord-Hollandse BS, probeert de Georgiërs te ondersteunen door te voorkomen dat er per spoor via Den Helder Duitse manschappen en materieel kan worden aangevoerd. Hij geeft de opdracht aan Jan Brasser, commandant bij de Gewestelijk Sabotage Afdeling van de BS. Brasser, schuilnaam Witte Ko, regelt dat in de nacht van 14 op 15 april twee spoorbruggen worden opgeblazen. Eén in Sint Pancras en één in Wormerveer. De Duitsers nemen wraak: zevenentwintig mannen, Todeskandidaten uit Amsterdam en Alkmaar, worden gefusilleerd, twintig in Sint Pancras en zeven in Wormerveer.

Het monument staat tussen de Provincialeweg en de spoorlijn, vlakbij de brug ter hoogte van de Nagtegaalkade.

Vandaag is De Orkaan een plek voor de achtentwintig oorlogsmonumenten die de Zaanstreek ‘rijk’ is.

Met Monumenten Spreken maakten we tussen 2011 en 2015 minidocumentaires om de verhalen achter de steen zichtbaar te maken.