Al in augustus 2017 werd er door de RUD (Provincie Noord-Holland) gewezen op het feit dat het niet aanvragen van een ontheffing Noordse woelmuis en Waterspitsmuis door Zaanstad niet verstandig is.

Dat er Noordse Woelmuis en/of Waterspitsmuis voorkwam, was evident.

Evident gezien de biotoop, het voorkomen ervan in de gehele Zaanstreek (natte rietlanden/veenweide), en het aanwijzen van Natura 2000 gebied Polder Westzaan voor onder andere de Noordse Woelmuis, welke op slechts 200m van het plangebied ligt!

Door: David Sluis

Men schreef in de ontheffing:

“Gesignaleerde soorten -Wij willen u erop wijzen dat in het bij de aanvraag gevoegde natuurwaardenonderzoek melding wordt gemaakt van de (mogelijke) aanwezigheid van de waterspitsmuis (Neomys fodiens) en de noordse woelmuis (Microtus oeconomus) in of in de nabije omgeving van het plangebied. U heeft er echter voor gekozen om voor deze soorten geen ontheffing aan te vragen. Wij wijzen u erop, wellicht ten overvloede, dat wanneer u bij uitvoering van de werkzaamheden verbodsbepalingen ten aanzien van deze soorten dreigt te overtreden, u de werkzaamheden dient stil te leggen en alsnog ontheffing voor deze soorten dient aan te vragen.”

Maar nee, we vragen niks aan. Er was inmiddels in september 2017 onderzoek gedaan door een ecologisch bureau, en zij vingen in geschikt biotoop, met een grote vangstinspanning, slechts drie(!) Veldmuizen. Hiervan zei de gemeente later (in de rechtszaal), dat ze dat ook vreemd vonden. Toch hebben ze verder geen actie ondernomen: het kwam ze goed uit. Waar was de ecoloog van Zaanstad in deze?

Hierop ben ik me met de zaak gaan bemoeien. Ik heb een grote professionele ervaring met zoogdier-onderzoek, met name rondom kleine zoogdieren zoals muizen en spitsmuizen. Al bij mijn eerste verkennende bezoek vond ik vraatsporen, latrines, loopgangen van Noordse Woelmuis (zie foto’s). Hierna zijn wat Noordse Woelmuis-vangsten gedaan, (met heel beperkte middelen) en er zijn uitwerpselen aangeboden voor DNA-analyse. Ook is het een en ander uit oogpunt van objectiviteit voorgelegd aan de Zoogdier vereniging. Allen met dezelfde uitkomst: Noordse Woelmuis! (Na de foto’s gaan we verder)

Latrine
Vraatsporen

Er was door de bewoners een voorlopige voorziening aangevraagd op de afgegeven ontheffing. Dit ging niet alleen over het kleine zoogdieronderzoek, maar ook over het gedane vleermuis onderzoek. We hadden namelijk tientallen boomholten gevonden, potentieel geschikt als verblijfplaats, welke niet waren geïnspecteerd. En dat moet volgens het geldende vleermuisprotocol wel (stap 1 uit het protocol). Ook hier bleef de gemeente volhouden dat het onderzoek deugdelijk was en ondernam niets.

De voorlopige voorziening werd riant aan de bewoners toegekend in 2018. Vervolgens moest onder druk van de Raad er zowel voor de kleine zoogdieren als voor de vleermuizen een second opinion gedaan worden. De uitkomst was stuitend. Er werden 104 kleine zoogdieren gevangen, waaronder 15 Noordse Woelmuizen en ook 2 Waterspitsmuizen. Beide zijn zwaar Europees beschermd. NB: Geen enkele Veldmuis!

In de rechtszaak die volgde werd het eerste ecologisch onderzoek als ‘onvoldoende’ gekwalificeerd, duh! De bewoners kregen dus gelijk, echter, was de second opinion voldoende uitgevoerd waardoor de ontheffing bleef staan.

We waren toen ruim een jaar verder. Wat nu moest gebeuren, was dat de gemeente dus alsnog een ontheffing moest aanvragen voor zowel de Noordse Woelmuis alsmede de Waterspitsmuis bij de Provincie, en dit duurt even. Deze werd in aug 2019 afgegeven. Ruim twee jaar nadat de gemeente zelf had verzuimd om destijds al een vergunning aan te vragen. Dus zijn alle kosten inmiddels gestegen, naar horen zeggen, € 900.000 (negen ton).

Wie zijn schuld is dit? Die van de lastige bewoners? Bewoners die honderden uren moeten vrijmaken om rechtszaken te voeren, advies in te winnen, betrokken inwoners die op kosten gejaagd worden? Ik ben van mening van niet. Als de gemeente zorgvuldig gewerkt had, dan was dit alles niet nodig geweest.

Tot slot nog dit. Uitgerekend het eerste bureau dat zeer slecht onderzoek deed naar kleine zoogdieren en vleermuizen, mag nu het ecologisch toezicht doen bij de werkzaamheden. Een beloning voor onkunde? Dit stinkt!