In haar column “‘Auto rijdt Joop Zoetemelk aan.’ En de bestuurder dan?” (De Correspondent, 21 september 2020) beschrijft Thalia Verkade hoe in de verslaggeving over verkeersongelukken de veroorzakers daarvan steeds vaker buiten beeld blijven.
Door Rob Wolvers
Van de slachtoffers, meestal fietsers en voetgangers, zijn daarentegen leeftijd en geslacht bekend. Ook zijn die actief betrokken bij een aanrijding, want ze komen “in botsing met” , “onder een auto” of “op een motorkap” terecht. Automobilisten lijken slecht passieve passanten te zijn. Auto’s (het zijn zelden automobilisten) namelijk “zien een fietser over het hoofd”, ze “worden verblind door de laagstaande zon”, ze “verliezen de macht over het stuur” of een ongeval ligt aan “het gevaarlijke kruispunt”. Helemaal bont maken kranten het die de schuld aan het weer geven: de regen, of de sneeuw als een bestuurder is gaan rijden zonder de ruiten sneeuwvrij te maken.
Kortom: automobilisten kunnen weinig doen aan een aanrijding, fietsers en voetgangers des te meer.
Door deze wijze van framing ontstaat in het publieke discours de opvatting dat fietsers en voetgangers vooral zélf schuldig zijn aan aanrijdingen. Op social media lezen we dan ook vaak begrip voor de automobilist (“veel sterkte”, “die deed het niet expres”, “die kan er niets aan doen”) en veel onbegrip voor het slachtoffer, zelfs als duidelijk is dat die *niet* de veroorzaker is (“die heeft zijn lesje wel geleerd”, “fietsers moeten de regels eens leren”, “fietsers moeten ook geen voorrang nemen”).
Op 3 juli schreven diverse Zaanse media dat een fietser zonder te stoppen vanuit de Panneroodstraat de voorrangsweg De Weer op reed en daarbij tegen een auto botste. Fout fietser, maar in de commentaren weet dan menig reageerder direct te melden dat alle fietsers alle verkeersregels aan hun laars lappen. Gek genoeg lees je nu nooit zo’n opmerking over automobilisten die fietsers aanrijden op de rotondes in Poelenburg en Saendelft.
Vanuit o.a. het Urban Cycling Institute worden nieuwsmedia gewezen op deze discrepantie in de berichtgeving en op Twitter/X is al enkele jaren het account Waar is de chauffeur actief dat regelmatig nieuwsberichten hierin corrigeert. Het helpt. Je ziet langzaamaan de berichtgeving veranderen: niet meer “fietser komt onder auto terecht”, maar “taxi-chauffeur rijdt fietser aan”.
We stellen vast dat De Orkaan zover nog niet is. In de berichtgeving over aanrijdingen komt vooral onbegrip voor slachtoffers en sympathie voor veroorzakers naar voren (“onoverzichtelijke weg”, “toch heel goed gekeken”, “kon er niets aan doen”).
Ik haal een paar voorbeelden aan.
Op 16 augustus raakte een fietser gewond op de kruising Glazenmaker/Oosterveld na een aanrijding met een bromfiets. Dat de fietser geen voorrang verleende wordt gemeld, maar als op 4 september een fietser gewond raakt op de rotonde Gerhardweg / Vermiljoenweg door een voorrangsfout wordt dat verzwegen. Het heet slechts dat de automobilist de fietser “vermoedelijk over het hoofd” zag.
Op 11 september wordt gemeld dat een bromfietser en een wielrenner gewond zijn geraakt op Straat Nauerna, omdat de laatste plotseling naar links zou zijn afgeslagen. Zelfs zonder richting aan te geven (!). Uit het feitenrelaas blijkt echter dat de fietser rechtdoor zijn weg vervolgde en dát juist de bromfietser op een kruising (waar bovendien een 20 km regiem geldt) de fietser inhaalde en vervolgens naar rechts afsloeg.
Op 4 oktober raakten een fietsende grootvader en kleinkind gewond op de Leliestraat door een vrachtwagenchauffeur die van zijn lijn afweek. Door iets te melden over ‘dode hoek’ bereikt de schrijver dat het op social media vooral gaat over de ‘schuld’ van de fietsende opa. De fout lag hier echter volledig bij de vrachtwagenchauffeur die besloot over de fietsstrook te rijden.
En op 5 oktober werd een fietser aangereden op de Hoofdtocht door een automobilist, die geen voorrang verleende. Door in de kop van het artikel al te melden dat het een “verboden fiets” betrof ging het in de reacties vooral over de fiets en blijft de voorafgaande voorrangsfout buiten beeld.
Het gaat ons niet om een andere framing, of om naar “de ander te wijzen”, maar om meer evenwichtigheid in de verslaggeving. Of in elk geval inzichtelijk maken dat dit verschil in berichtgeving bestaat. Daar wilen Sonja en ik best een keer over komen praten met de schrijver van die artikelen.
Door Rob Wolvers (lid Fietsersbond Zaanstreek), foto: Michel Schermer (ongeluk De Weer)
Ik rijd zowel auto als motor als fiets. Mijn ervaring is dat ik sinds ik motor rijd ik mij veel meer bewust ben van mijn omgeving. Als wij allen, auto, motor, fiets nou gewoon beter opletten en iets meer compassie hebben naar onze naasten, er veel minder ongelukken zouden gebeuren. Volgens mij begint het bij verdraagzaamheid.
Bijzonder hoe de men in de reacties de behoefte voelt het terechte punt van de columnist nog even ter plekke te illustreren en daarmee te onderstrepen.
Ik voel hier een tot niets leidende discussie op gang komen die verdraaid veel weg gaat hebben van een jij-bak spelletje.
Sommige mensen zijn geweldig in het spijkers op laag water zoeken. Maak je toch niet zo druk om dit soort dingen waar je zelf niets mee te maken hebt.
Typisch verhaal van de fietsersbond !
Het verhaal van dhr.Wolvers geeft min of meer aan dat het nooit aan de fietsers ligt maar altijd aan de automobilist.
Hij noemt een aantal excuses op zoals laagstaande zon, slecht weer, fietser over het hoofd gezien, blablabla.
Ik heb vaker in reacties gezegd dat ik zowel automobilist als fietser ben en ik spreek uit ervaring als ik zeg dat de meeste ongevallen tussen auto`s en fietsers worden bewust en onbewust veroorzaakt door fietsers.
De grootste fouten die fietsers maken zijn voorrang nemen, geen verlichting voeren, geen richting aangeven en niet voldoende anticiperen.
Je moet als fietser altijd rekening houden dat een automobilist hem of haar niet ziet en dat je op tijd kan stoppen als dit inderdaad het geval is maar de meeste fietsers rijden zonder snelheid te verminderen gewoon door en als een automobilist ze dan niet ziet liggen ze op de motorkap van de auto..
Als fietser heb je veel meer overzicht en je maakt kruisingen een stuk veiliger door de voorrangsregeling om te draaien en de automobilist voorrang te geven zodat een fietser gedwongen worden te stoppen, af te remmen en beter uit te kijken.
Een ander probleem is de jeugd op opgevoerde fat-bikes, levensgevaarlijk en het zou de fietsersbond sieren om voor een verbod op die fietsen te pleiten maar dat doen ze niet.
Als het aan de fietsersbond ligt dan rijden fietsers in de toekomst op de rijbaan en automobilisten op het fietspad.
I
Als automobilisten nou zélf anticiperen, en afremmen als ze een kruising naderen, hoeven ze ook geen fietsers aan te rijden die ze te laat zien en die van rechts komen.
U lijkt iets te beschrijven als 'om een ongeluk te krijgen heb je twee partijen nodig: één die een fout maakt en één die hem niet oplost'. Ik kan me vinden in een oproep aan bestuurders om ook meer bezig te zijn met dat laatste. Er zijn fietsers die daar niet goed in zijn, maar ook nog zat automobilisten.
Echter dit stuk gaat vooral om de schuld niet weg te schuiven van degene die de eerste fout maakt. Veel slachtoffers op de fiets hebben geen fout gemaakt in de verkeersregels, maar fietsers krijgen mede door de scheve berichtgeving wél de naam zicht nooit aan de regels te houden.
De waarheid is: mensen houden zich niet aan de regels. Misschien fietsende mensen iets meer dan autorijdende mensen, gezegend, zal zo zijn. Maar laten we niet de verantwoordelijkheid van de automobilist ontkennen, die in een voertuig rijdt waar minder zicht is, je minder van de omgeving kan horen en waar je in veilige kooi makkelijk iemand kan doden door een fout te maken of niet op te lossen.
Bovendien zijn automobilisten getest of zij die verantwoordelijkheid kennen, aanvaarden en aankunnen. Als dan door een ongeluk blijkt dat dat niet voelde was voor die bestuurder op dat moment, dan mag een journalist daar best wat kritisch over schrijven.
Met je opmerking " Veel slachtoffers op de fiets hebben geen fout gemaakt in de verkeersregels" sla je de spijker precies op z`n kop en dat is ook wat ik bedoel met dat ze onvoldoende anticiperen.
Velen denken dat als ze voorrang hebben ze het ook krijgen, sommigen proberen nog vlak voor een auto langs te schieten en als er dan een aanrijding van komt is de automobilist volgens de regels fout terwijl het in feite de fout van de fietser is.
Als ik met de auto ben houd ik altijd rekening met fietsers juist omdat ze zo onberekenbaar zijn
Ik heb gelukkig nog nooit een aanrijding gehad in de 40 jaar dat ik mijn rijbewijs heb en dat komt waarschijnlijk mede door mijn rijstijl.
Nu ben ik all-risk verzekerd maar bij een aanrijding kost me dat altijd geld, ik heb een eigen risico van € 150,- per geval en mijn no-claim zakt als de schuld in mijn schoenen wordt geschoven, waardoor ik weer meer premie moet betalen.
Iemand die alleen maar WA is verzekerd moet daarnaast zijn eigen schade betalen en zelfs met een aanrijding met een fietser heb je meestal wel schade dus de meeste automobilisten met een eigen auto letten wel op.
Je hebt ook nog de categorie leaserijders en die hebben vaak een andere mentaliteit.
Interessant thema ...
De redactie van De Orkaan heeft een iets andere, een eigenzinnige of Zaanse?manier van berichtgeving.
Misschien hun commentaar op de vraag waarom verkeersongelukken überhaupt tot "nieuws" bijdragen, vooral omdat er niet wordt na-gerechercheerd.
Ik zou willen stellen dat het helemaal geen "nieuws" is.
Fietsen kijken nooit uit, fietsen zijn gevaarlijk. Gelukkig remmen auto's vaak op tijd.
De eerste comment is meteen een soort comment waar in het artikel naar gerefereerd word, haha.
Daarnaast zeg je dat fietsen gevaarlijk zijn, maar ook dat auto's "gelukkig" op tijd remmen. Waarom "gelukkig"? Kan het zijn omdat wanneer je door een auto word geraakt je een stuk zwaarder gewond kunt raken dan als dat door een fiets gebeurd? Misschien zelfs met dodelijke afloop? Maakt dat auto's niet de gevaarlijke voertuigen op de weg?
Fietsers kunnen roekeloos zijn, sure, maar zeker niet gevaarlijk. Ze brengen voornamelijk hunzelf in gevaar, omdat ze zichzelf soms zonder indicatie voor de daadwerkelijk gevaarlijke voertuigen op de weg gooien. En het is toch echt aan die gevaarlijke voertuigen (auto's, vrachtwagens, bussen, etc) om uit te kijken voor de zwakkere weggebruikers.
haha, mijn commentaar was vooral ironisch bedoeld. Je leest meestal dat een fietser in botsing kwam met een auto, niet dat een fiets in botsing kwam met een chauffeur. En fietsen kunnen ook niet uitkijken, dus zijn gevaarlijk, net als auto's. Het zijn de bestuurders die moeten uitkijken en fouten maken, niet de fietsen en auto's.