Het botert al een tijdje niet zo erg tussen de corporaties en de gemeente. Onder aanvoering van Parteon en met hulp van een gerenommeerd advocatenkantoor wordt de gemeenteraad van Zaanstad bestookt met veelal onjuiste informatie over de renovatiepotentie van de vroeg 20e -eeuwse sociale huurwijken.

Door: Peter Tange (voorzitter), namens het bestuur van de Vereniging Zaans Erfgoed

Afgelopen dinsdag besprak de gemeenteraad de kwestie tijdens een debat over de uitbreiding van de nota Welstandszorg 2013. Op voorstel van de PvdA is besloten om die uitbreiding van de raadsagenda te halen en zich eerst door de corporaties nader te laten informeren. 1-0 voor de corporaties dus.

De controverse heeft een hele andere oorzaak. De gemeente, de corporaties en de koepel van huurdersorganisaties hebben prestatieafspraken gemaakt. Nu al zien de corporaties dat zij die afspraken niet waar kunnen maken en dus zoeken zij een zondebok waar zij hun falen op kunnen afwentelen. Daarom stellen zij extreem hoge eisen bij de vroeg 20e eeuwse wijken waar het gaat om de afweging sloop-nieuwbouw versus renovatie. En de corporaties weten ook dat zij de gemeente het meest treft door waardevol erfgoed te slopen. Dus daar zijn de pijlen op gericht, drie stuks.

Afwegingskader

Na een brede inspraakronde heeft de gemeente het afwegingskader sloop-nieuwbouw versus renovatie vastgesteld. Daarin wordt op grond van een serie aspecten, (zoals duurzaamheid, verdichting, circulariteit, financiën en erfgoed) de keuze bepaald of woningen gesloopt worden of gerenoveerd.

De corporaties beklagen zich dat de gemeente het aspect erfgoed te zwaar laat wegen en heeft voorgesteld de afweging door de corporaties zelf te laten doen. Ze hebben immers veel respect voor erfgoed en bij de afweging beloven zij dat transparant te zullen doen. Projectontwikkelaars zeggen ook veel respect te hebben voor erfgoed en zouden het liefst ook zelf de afweging tussen sloop en renovatie maken. 

In een democratisch georganiseerde gemeente, waar erfgoed een vastgestelde beleidsvisie kent, een onmogelijke eis dus.

Welstandsnota

De corporaties hebben bezwaar tegen de uitbreiding van de Nota Welstandszorg, omdat zij liever geen specifieke richtlijnen willen zien over de uiterlijke vormgeving van hun plannen in boven genoemde wijken. Die specifieke richtlijnen bieden juist duidelijkheid, omdat aan het begin van het planproces precies duidelijk is welke vormgeving wordt gevraagd. Pas als die richtlijnen er niet zijn wordt onduidelijkheid in de hand gewerkt. Zo zijn de plannen voor de Plantsoenen in de Rosmolenwijk wel 6 keer in de commissie Welstand besproken. Overigens mag het resultaat er naar zijn. Desondanks zeggen de corporaties dat het vaststellen van die specifieke eisen een bom legt onder de prestatieafspraken.

Bestemmingsplannen

Tussen de regels door valt bovendien op te maken dat de corporaties maar al te graag zouden willen dat de gemeente al op voorhand meewerkt aan het wijzigen van bestemmingsplannen indien de corporatieplannen niet binnen de regels passen. Je mag dan misschien wel ruim 3 miljard op de balans hebben staan en je dus een hele grote jongen wanen, maar dat wil nog niet zeggen dat je de bevoegdheden van de gemeentelijke overheid kunt overnemen. 

Megalomane gedachten en daaruit volgend gedrag zijn corporaties niet vreemd. Eerder heeft dat geleid tot een parlementaire enquête en feitelijk ook tot de nu zo verguisde verhuurderheffing. Blijf dus met beide benen op de grond en respecteer de bestuurlijke verhoudingen in ons democratische land. 

Drie pijlen dus die erop gericht zijn om publieke verantwoordelijkheden, die per definitie bij de gemeentelijke overheid thuishoren, over te hevelen naar de corporaties.

De gemeenteraad zou dat niet over haar kant moeten laten gaan en haar rug, bij het weloverwogen ambtelijke advies, recht moeten houden. Dit ondanks de druk van de corporaties, die intimiderende vormen aanneemt en zelfs een bom onder de prestatieafspraken plaatst.