Vanavond is het erop of eronder voor het Zaans Ondernemersfonds. De enige warme voorstander is D66. CDA en PvdA twijfelen nog, de andere partijen zijn tegen.

Het voorstel lijkt kansloos. D66, CDA en PvdA suggereerden tijdens het Zaanstad Beraad om het voorstel terug te trekken en meer debat te voeren.

Wethouder Dennis Straat voelde niks voor uitstel. Hij vindt dat de raad zich moet uitspreken, ook al zag hij dat het draagvlak een probleem was, “maar dat is moeilijk te meten”.

“ondernemers dwingen”

Zijn D66-collega Dick Emmer zei tijdens het Zaanstad Beraad dat “het draagvlak, of de organisatiegraad in Zaanstad het probleem is. Dus verwachten dat het Ondernemersfonds met voldoende draagvlak kan worden ingevoerd, dat is een beetje een contradictie (…) het is een manier om alle ondernemers te dwingen die stap te zetten.”

(met dank aan Zaanradio)

De afgelopen maanden hebben we veel geschreven over het Ondernemersfonds. Wat zijn de belangrijkste vragen:

 1. Wat is het voordeel van een Ondernemersfonds?

Het fonds maakt een einde aan de free-riders die wel meeprofiteren van investeringen in bedrijventerreinen en winkelcentra maar niet meebetalen. Omdat iedereen moet betalen wordt er ook meer opgehaald en kan er ook meer gedaan worden. Voor winkelgebieden en bedrijventerreinen kan het een belangrijke impuls zijn.

2. Wat is het belangrijkste nadeel?

Het is een belastingverhoging van 12%. De gemeente en de initiatiefnemers noemen het liever een ‘contributie’ maar dus wel een verplichte die door de gemeente geïnd en door het fonds besteed wordt. Iedere niet-woning krijgt een verhoging van € 70 per € 100.000 WOZ-waarde.

 3. Is er draagvlak voor een Ondernemersfonds?

Het draagvlak is nooit echt onderzocht, hoewel ZON dat wel beloofde, er zijn alleen gesprekken gevoerd. De belangrijkste steunpilaren zijn de besturen van de ondernemersverenigingen die het initiatief voor het fonds namen: Zaandelta, Stadshart en Noorderveld / Molletjesveer. Of de leden daar ook zo over denken is de vraag. Een peiling bij Noorderveld / Molletjesveer leverde 14 tegenstanders op (en één voorstander). Een peiling in de Achtersluispolder leverde hetzelfde beeld op. Ondernemersverenigingen in Westzaan en Assendelf–Noord hebben zich tegen verklaard net als Metalektro Zaanstreek, een vereniging van ruim vijftig Zaanse metaal- en elektrobedrijven. Ook vanuit de sportverenigingen was er verzet.

4. Profiteert iedereen mee?

Dat is nog maar de vraag. Freeriders worden weliswaar gedwongen mee te doen maar er zijn honderden bedrijven die helemaal niet op bedrijventerreinen of in winkelcentra gevestigd zijn: de snackbar in de woonbuurt, de ZZP’er die een studio aan huis heeft, de sigarenwinkel buiten het centrum, het notariskantoor aan de rand van de bebouwde kom, de jachthaven in het Noordzeekanaal (en alle agrarische bedrijven). Deze ondernemers gaan betalen voor activiteiten op bedrijventerreinen en in winkelcentra. De voorbeelden die de initiatiefnemers noemen zijn namelijk allemaal daar.

 5. Moet iedereen meebetalen?

Tijdens het Zaanstad Beraad kwamen de initiatiefnemers met een verrassing. Sportverenigingen en maatschappelijke – en culturele instellingen en de landbouw zouden vrijgesteld worden. Dat bleek niet geheel juist, er zou een ‘retributie-regeling’ komen, waar sommige sectoren hun geld terug kunnen krijgen. Dus eerst betalen en daarna terugvragen. Een concessie van de initiatiefnemers, aanvankelijk was men gedecideerd: iedereen betaalt mee. Hoe die retributie-regeling eruit ziet is nog onduidelijk: wie worden er vrijgesteld? Wat is maatschappelijk en cultureel? Ook de Stichting ZMC? Stichting Zaantheater? Scholen? De gemeente? De gevangenis? Alleen de gebruikers of ook de eigenaren? Het zou best tot een stroom bezwaarschriften kunnen leiden. En wat betekent dat voor de totale inkomsten?

6. Wat betekent de evaluatie na drie jaar?

Dat weet niemand, er kunnen “vragen door de gemeente gesteld worden”. Er zijn geen criteria waarmee de raad kan vaststellen of het fonds geslaagd of mislukt is. De initiatiefnemers zetten nu al hun kaarten op de proefperiode vanwege de toenemende weerstand maar zonder duidelijke criteria is dat een machteloos wapen.

 7. Om hoeveel geld gaat het?

Het fonds zelf heeft het over trekkingsrechten van € 1,7 miljoen, uit de stukken komt een bedrag van € 1.964.000 voor. Maar het zou dus uiteindelijk best € 1,3 miljoen kunnen worden. 85 % gaat naar de gebieden waar het geld is opgehaald: 12% gaat naar gemeentebrede zaken (daar mag het bestuur zelf over beslissen), 3% naar overhead. Hieronder de berekening met een totaal van € 1,96 miljoen.

8. Hoe hoog is de overhead?

Volgens de initiatiefnemers wordt 3% aan overhead besteed. Maar toen ging het nog om € 1,9 (of € 1,7) miljoen. Bij € 1,3 miljoen is de opbrengst aanzienlijk lager, de kans bestaat dat het percentage omhoog gaat. Bovendien zitten bij die overhead niet de administratie- en kantoorkosten van de verschillende bedrijvenverenigingen zelf.

9. Heeft de gemeente nog wat te vertellen over de besteding?

Nee, het is wel belastinggeld maar de gemeente is alleen kassier, geen beheerder. Er is ook geen plaats voor de gemeente in het bestuur. De bestuurders worden benoemd voor een periode van vier jaar. Afgetreden bestuurders zijn onmiddellijk en onbeperkt herbenoembaar.

10. Gaat ‘gewone’ belastingbetaler meebetalen?

Ja. Ten eerste is de gemeente ook eigenaar van een grote hoeveelheid niet-woningen: sportparken, buurthuizen, het gemeentehuis, theaters, scholen. Dat zou € 160.000 per jaar extra OZB kosten (tenzij de gemeente dat geld terugvraagt). Dat wordt door de ‘gewone’ belastingbetaler opgebracht. Ten tweede zullen veel bedrijven (en verenigingen als die ook mee moeten gaan betalen) de extra kosten gaan verhalen op hun klanten of leden.

11.Waar wordt het geld aan besteed?

Stadshart Zaandam noemt vooral veel promotie voor het winkelgebied: beschilderde bussen, een Facebookpagina, Twitter-account, feestverlichting, Sinterklaasintocht, Kerststal, wandelroutes, advertenties in huis-aan-huisbladen, promotiefilm en informatieborden. In de Achtersluispolder gaat het om bewaking (“zeker gezien het COA”), parkmanagement en bewegwijzering. Bedrijvenvereniging Noorderveld-Molletjesveer wil collectieve beveiliging, surveillance, aanleg en onderhoud van camerasystemen en toegangscontrole op de terreinen, bewegwijzering, groen-onderhoud, afvoeren van zwerfvuil en extra strooien bij gladheid. Onderwijs, cultuur en sport hebben ook allerlei wensen. Maar als ze hun geld terug willen, is er weinig kans dat die ingewilligd worden.

12. Is het ‘vriendjespolitiek’?

Initiatiefnemer Ton Komen stelde zelf deze vraag in zijn column in Zaan Business: “Het is vriendjespolitiek, ze schuiven elkaar dingen toe zeggen sommigen”. Komen zegt echter zelf “geen functie in het ondernemersfonds te zullen bekleden.” Na de kritiek dat ZON (waarin Komen zelf een belangrijke rol speelt) wel een erg grote rol zou krijgen is gezegd dat de initiatiefnemers een stapje terug zouden doen. Maar dan kunnen ze nog steeds in de Raad van Advies en die stelt weer de bestuurders voor. Dat Komen geen functie wil, is een goed idee. Hij is niet alleen persoonlijk initiatiefnemer maar ook actief bij de clubs die het initiatief steunen: betrokken bij het Zaans Ondernemersnetwerk (ZON), voorzitter van Stichting Parkmanagement Zaanstreek (parkmanagement wordt één van de speerpunten van het Ondernemersfonds), en voorzitter van businessclub de Corner. Het bestuur dat zich heeft opgeworpen kent elkaar van het ‘Clipperoverleg’, een denktank van de gemeente waar Ton Komen in de organiserende werkgroep zit. Het zouden dan wel erg veel petjes worden voor de man die ook nog eens voorzitter van Stad aan de Zaan is.