De ondernemers van de Zaanse Schans hebben zich in een brief nogmaals uitgesproken tegen de plannen van de gemeente Zaanstad om de Zaanse Schans aan de openbaarheid te onttrekken en een verplicht toegangsticket in te voeren. Zij voelen zich niet betrokken bij de besluitvorming en vrezen dat deze maatregel ernstige schade zal toebrengen aan hun bedrijfsvoering.

Volgens ondernemersverenigingen OVZS en OV1509 is de openbaarheid van de Zaanse Schans een fundamentele waarde die behouden moet blijven:

‘Het gebied is vrij toegankelijk voor bezoekers, en dat moet zo blijven.’

De gemeente stelt dat het invoeren van een verplicht ticket noodzakelijk is voor een duurzaam exploitatiemodel, maar de ondernemers ervaren deze maatregel als plotseling en opgelegd zonder hun instemming.

Ondernemers schrijven te zijn overvallen door de plannen: ‘we hadden echter nimmer verwacht dat bij een dergelijk exploitatiemodel de openbaarheid van het gebied ter discussie zou worden gesteld. De openbaarheid van het gebied is immers een van de kernwaarden van de Zaanse Schans’.

‘Dreigement’

In november 2024 heeft Zaanstad het verplicht ticket al aangekondigd. Toen is ook gezegd dat als ondernemers niet akkoord kunnen gaan, de gemeente zou overwegen om aan zo’n ticket een juridische grondslag te geven. De ondernemers ervaren deze uitspraak als een dreigement en voelen zich onder druk gezet door de gemeente.

In feite was Zaanstad volgens Ondernemersverenigingen OVZS en OV1509 Zaanse Schans zelfs een maand voor het einde van de pilot (dus in juli of augustus 2024), al ‘voornemens om het gebied uit de openbaarheid te onttrekken’.

Rectificatie

Los van hun algemene bezwaren tegen het verplichte toegangsticket, willen de ondernemers de gemeente wijzen op schadelijke uitspraken die de erfgoedorganisaties hebben gedaan. Daarbij verwijzen zij naar de toeristische beurs ITB, die van 4 tot 6 maart 2025 in Berlijn werd georganiseerd. Tijdens deze beurs hebben erfgoedorganisaties onder meer aan contacten van de ondernemers, gecommuniceerd dat het verplichte ticket ‘met 99,9% zekerheid zal worden ingevoerd’. Dit werd vervolgens bevestigd in de mailing die op 18 maart 2025 door de erfgoedorganisaties werd verstuurd naar touroperators.

De ondernemers stellen dat deze communicatie hun bedrijfsvoering schaadt. Daarnaast wijzen zij op andere uitspraken van erfgoedorganisaties, zoals de opmerking dat het ‘jammer is voor de drie ondernemers op de Schans’ en dat ‘het prima is als er een miljoen bezoekers minder komen, want dan wordt er ten minste gereguleerd’.

Zij vragen de gemeente om de erfgoedorganisaties aan te spreken op deze uitlatingen en hen te vragen dit soort uitspraken niet meer te doen. Daarnaast verzoeken zij om een officiële rectificatie richting de touroperators die de eerdere berichtgeving hebben ontvangen.

Pauze

In de brief vragen zij ook om tijd en ruimte om een eigen alternatief plan te presenteren. Zij verzoeken om een pauze in het besluitvormingsproces en willen dat alle betrokken partijen, inclusief de ondernemers, serieus worden meegenomen in het proces.

Of dat gaat lukken is de vraag, de ondernemers schrijven zelf dat hun relatie met de partijen op de Zaanse Schans, sinds de invoering van de ‘vermakelijkhedenbelasting’ en bestuurswissel en directieaanstelling bij de Stichting Zaanse Schans ‘dermate is verslechterd dat er inmiddels geen communicatie meer is tussen de “erfgoedpartijen” en de ondernemers’.

Door: Merel Kan en Piet Bakker. Foto’s: De Orkaan. Bronnen: brieven van ondernemersverenigingen aan Zaanstad en antwoord van wethouders.