In 1980 kocht ik een huis in de Emmastraat in de Spoorbuurt. Ik kende er verschillende mensen en het huis was op loopafstand van mijn werk. Het was een gezellige multiculturele buurt. Er woonden o.a. veel Turkse gastarbeiders met hun gezin. Een aantal van hen was politiek erg betrokken bij de situatie in Turkije.
Door: Oane Bijlstra
Het was er al jaren onrustig. Er was veel geweld tussen linkse en rechtse groeperingen. Generaal Evren had in september 1980 een staatsgreep gepleegd. Linkse politieke partijen en vakbonden werden verboden. Duizenden mensen waren gevangen gezet en er vonden martelingen plaats. Er woonden naast kemalisten, sociaal-democraten, socialisten en communisten in de straat. Ik sloot mij aan bij het comité Vrijheid voor Turkije. We organiseerden bijeenkomsten in buurthuizen met volksdansen, samen eten, film en het geven van informatie over de situatie in Turkije. Ook zamelden we geld in voor families van politieke gevangenen.
In 1981 ontsnapte Yilmaz Gunay tijdens een verlofweek met vrouw en kinderen uit de gevangenis en vluchtte van Turkije naar Frankrijk. Zijn publicaties en films riepen grote weerstand op bij de Turkse autoriteiten en rechtse groeperingen. Gunay was in 1974 voor de derde maal tot een langdurige gevangenisstraf veroordeeld na een dubieus proces. Na zijn ontsnapping hield hij zich de eerste vijf maanden bezig met de montage en afwerking van de film Yol. De film kreeg in 1982 in Cannes de Gouden Palm. In de film wordt Koerdisch gesproken, iets wat verboden was in Turkije. Bovendien wordt het woord Koerdistan getoond. {bron: Yilmaz Gunay, filmer van het Turkse volk, Jan Heijn, 1983}
Het comité organiseerde 3 vertoningen van de film in Zaanstad. Op 26 december 1982 waren er twee voorstellingen in Drieluyk in de Botenmakersstraat. ’s Middags om 3 uur en ’s avonds om 8 uur. Een aantal mensen uit de Spoorbuurt ging er samen heen. Het comité gaf informatie over de situatie van de Koerden in Turkije. Op 24 december in Assendelft en op 29 december in Wormer. In de Lindeboomzaal vond in maart 1982 een grote solidariteitsmanifestatie voor Turkije plaats.
In 1985 gingen we vanuit de Spoorbuurt met een aantal mensen naar Tuschinski in Amsterdam. Daar was de premiere van de Friese film De Dream. De film is gebaseerd op de Hoogerhuis Rechtszaak tussen 1897 en 1900. De drie broers Hoogerhuis werden veroordeeld tot celstraffen van 6,11 en 12 jaar en poging tot doodslag door de rechtbank in Leeuwarden. De broers hielden echter vol onschuldig te zijn. Het werd een nationale zaak toen Pieter Jelles Troelstra, de leider van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij {SDAP}, de zaak klassenjustitie noemde en het weer via de Hoge Raad aanhangig wilde maken. De zaak werd echter niet heropend. Het was de eerste politieke film, waarin Fries werd gesproken.
Tenslotte: De “oude beweging” van Domela had in de Zaanstreek nog lang veel aanhangers, het duurde tot 1899 voor er een afdeling van de SDAP werd opgericht. Van 1915 tot 1919 waren de hoogtijdagen van ‘Rood Zaandam”. De SDAP bezette alle wethouderszetels in deze periode. Begin november 1918 verzamelde een groot aantal SDAP-aanhangers zich in en bij ‘Ons Huis” om de Revolutie te vieren, die Troelstra had voorspeld. Wethouder Jan Duys sprak zowel binnen als buiten de mensen toe. Tal van andere groepen in het land spraken zich echter uit tegen de revolutie. Troelstra trok zich ontgoocheld terug.
Oane Bijlstra – vorig jaar schreef hij deel 1 – Domela Nieuwenhuis
Over Anne Bijlstra
Anne Bijlstra schrijft met regelmaat een column voor De Orkaan: exact één keer per jaar.
Hij was van 1973 tot september 2018 leerkracht op de protestants-christelijke basisschool Zaandam-West, later De Westerkim in Zaandam Oud West. Hij vroeg vanaf 1980 al aandacht voor intercultureel en inclusief onderwijs. Sommigen noemden hem ook de Friese Turk, omdat hij Turks ging leren op de Volksuniversiteit om zo kinderen met een Turkse achtergrond beter en sneller Nederlands te kunnen leren. In 2008 publiceerde hij het boek “Mijn school, mijn wereld”, waarin hij in twee delen zijn ervaringen in het onderwijs beschrijft. In de loop van de tijd gingen kinderen en ouders hem meester Oane noemen. Oane is in het Fries Anne.
(bron: De Rode Zaan, 100 jaar strijd en solidariteit – 1999. Vibeke Kingma e.a.). Foto boven: Emmastraat in 1980, foto Henk van de Leur via Gemeentearchief Zaanstad.
Het is zo belangrijk om te zorgen voor die verbinding tussen verschillende groepen mensen. Dat deed meester Oane al in de jaren '80, mooi hoor.
Beste Oane,
Ook ik woonde in de Spoorbuurt, namelijk in de Oranjestraat. Samen met mijn ouders Roel en Paula, broertje Walter en zus Rosita. Wat bijzonder om deze foto te zien, en anekdotes te lezen. Hartelijke groet, Thelma
Wat leuk om je reactie te lezen. ik herinner me jullie familie nog heel goed. We zijn zelfs wel samen op vakantie geweest naar Friesland.
Deze getoonde foto is NIET de Emmastraat, waarschijnlijk is het de Anna Pavlonastraat. Wel weet ik dat er
in de Emmastraat weinig tot geen buitelanders hebben gewoond naar mijn weten. Zelf heb ik 30 jaren
gewoond. Waarschijnlijk hebben in de laatste wel wat van deze Stationsbuurt wel wat buitenlanders
gewoond, maar toen waren veel van de oorspronkelijke bewoners voor de sloop al vertrokken.
Ik woonde op nummer 41 bij de brug. naast mij woonde een Turkse familie en daarnaast ook een Turks gezin. Verderop in de straat aan dezelfde kant woonden nog twee Turkse gezinnen. De familie Dogan en de familie Kaygusuz. Naast mij de familie Oran en later de familie Ayata en daarnaast de familie Yildirim. Dat was tussen 1980 en 1990.
Her boek Yilmaz Guney Filmer van het Turkse volk is onder redactie van Jan Heijs geschreven, niet door Jan Heijn zoals ik schrijf.
Dankjewel, ik zou graag vaker wat van jou willen lezen.
Tot nu toe heb ik in eigen beheer "Mijn school mijn wereld" uitgegeven. Ik ben bezig met het boek "Badaliya", over Louis Massignon, pionier in de dialoog met moslims en antikoloniaal priester. Dat ga ik zo snel als mogelijk ook in eigen beheer uitgeven. MIjn school, mijn wereld had een oplage van 100 exemplaren, die zijn uitverkocht. Daar komt geen herdruk van.