Niet in 2021 (150 jaar jaar Monet in Zaandam) of in 2026 (Monet 100 jaar dood) maar in 2024 viert Zaanstad het Monetjaar. Dat jaar is geen Monet-jubileum maar wel de 50e verjaardag van Zaanstad. Dat wil gemeente opluisteren met een blockbuster: de grote Monet-tentoonstelling.

Gert Schouten, voorzitter Stichting Monet in Zaandam, is daar faliekant op tegen, volgens hem is het plan om in 2021 het Zaanse Monetjaar te vieren allerminst van de baan. De gemeente zou eigengereid hebben besloten haar 50jarige feestje op te leuken met een Monet tentoonstelling.

Zaanstad stalt dat “een Zaans Monetjaar dat samenvalt met het 50-jarig bestaan van Zaanstad de grootste kans van slagen heeft.” Er zouden volgens het college te veel onzekerheden zijn. Onder ander zou pas aan het eind van 2018 duidelijk zijn (over 2 maanden dus) hoeveel schilderijen onderdeel kunnen uitmaken van de tentoonstelling “en dat daardoor de organisatorische en financiële consequenties nog later inzichtelijk zijn.”

In juni zette het college overigens nog volledig in op 2021, de resultaten van het onderzoek waren toen al bekend, kennelijk hebben ‘strategische’ overwegingen tot het 2024-idee geleid. In een reactie zegt Schouten niet in die visie mee te gaan:

“Toch elke keer weer onthutsend om te ervaren hoe de overheid met een privaat initiatief aan de haal gaat. Stichting Monet in Zaandam heeft in 2016 het initiatief genomen om in 2021 te vieren dat Claude Monet 150 jaar geleden Zaandam verliet (…)

Nu 2 jaar en diverse dure onderzoeken later besluit de gemeente eigengereid dat niet 2021 maar 2024 hét jaar wordt. Dat de gemeente Zaanstad haar 50jarige “feestje” wil opleuken met een Monet tentoonstelling is natuurlijk haar goed recht. Dat het Zaans Museum blijkbaar zolang nodig heeft om dat voor elkaar te krijgen, daar gaan wij niet over.

De voorzitter van Monet in Zaandam besluit met de aankondiging dat 2021 gewoon doorgaat. Er komen dus twee Monet-jaren: “hét Zaanse MonetJaar is 2021 en dat laten we door niemand kapen.”

2021

Het onderzoeksrapport dat Zaanstad door BMC heeft laten maken lijkt Schouten gelijk te geven. De viering in 2024 is eigenlijk nooit aan de orde geweest. 2021 heeft duidelijk de voorkeur:

“Omdat het jaar 2021 uniek is voor de Zaanstreek, is dit het jaar waarin volgens experts het Monet-programma zou moeten plaatsvinden. Dit jaar kan dan een kickoff zijn voor Monet-activiteiten in Zaanstad die in ditzelfde jaar plaatsvinden en in de daaropvolgende jaren (gedeeltelijk) kunnen worden voortgezet.”

De voordelen: een authentieke aanleiding “die van doorslaggevend belang kan zijn bij het succesvol benaderen van bruikleengevers” terwijl een korte voorbereidingstijd kan helpen om zaken onder druk te realiseren (zoals bij het Jeroen Boschjaar in Den Bosch).

Het grootste probleem is de locatie, het Zaans Museum zou verbouwd moeten worden. Maar, zo liet het college eerder weten: “deze verbouwing kan voor 2021 afgerond zijn.”

Het zou wel een klus zijn om voldoende werken naar Zaanstad te krijgen, maar onmogelijk is dat niet volgens de experts. 2024 heeft trouwens ook een locatieprobleem:

“Als de blockbuster-expositie later plaatsvindt, in 2024, zou de locatie Museum Holland kunnen zijn. Dit kan echter alleen indien deze nieuwe accommodatie dan reeds gerealiseerd is in het centrum van Zaandam.”

Daar schuilt uiteraard een fikse adder onder het gras: een keuze voor 2024 betekent impliciet een keuze voor de bouw van een nieuw museum in Zaandam.

Bovendien: “Bruikleengevers willen mogelijkerwijs geen bruiklenen toezeggen aan een accommodatie die nog niet gerealiseerd.”

Schaalsprong

In het rapport waarbij Zaanstad een flinke vinger in de pap heeft gehad toen het werd samengesteld, wordt een nogal bizarre redenering over de voordelen voor Zaanstad gepresenteerd, gaan de bezoekers van de expositie wonen in Zaanstad?:

“Belangrijk voor Zaanstad is dat de stad optimaal profiteert van een Monet-programma, in economische en maatschappelijke zin. De stad werkt momenteel hard aan een schaalsprong en zal uiteindelijk toegroeien naar 200.000 inwoners (nu circa: 152.500 inwoners). Het doel is dat het Monet-programma een bijdrage levert aan deze schaalsprong.”

Een Monetjaar zou circa € 3 miljoen kosten, de “maatschappelijke baten” zouden het dubbele zijn. De onderbouwing van dat laatste is echter uiterst mager.

Afbeelding: donkere wolken boven Zaandam, de haven en de Dam (wikipedia)