Zaanse Natura 2000-gebieden krijgen meer dan € 31 miljoen van het Rijk om de gevolgen van stikstof aan te pakken. Dit geld gaat naar het Wormer- en Jisperveld, de Kalverpolder, Polder Westzaan en het Ilperveld en Oostzanerveld.

Dit plan maakt deel uit van het bredere Uitvoeringsprogramma Natuur van Noord-Holland. De provincie vroeg in totaal € 110 miljoen aan om het herstel van dertien natuurgebieden te realiseren Uiteindelijk werd € 91 miljoen toegekend. In 2027 kan nogmaals € 20 miljoen worden aangevraagd. De maatregelen lopen van 2024 tot 2030.

Stikstof

Veel natuurgebieden in Noord-Holland hebben te maken met een te hoge stikstofbelasting. Stikstof is een voedingsstof die in kleine hoeveelheden nodig is, maar een overmaat door landbouw, verkeer en industrie verstoort het ecosysteem. Hierdoor verdwijnen zeldzame planten en krijgen snelgroeiende soorten de overhand, wat de biodiversiteit schaadt.

In het Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder is het probleem groot, met stikstofwaarden die soms twee keer hoger zijn dan toegestaan. De Polder Westzaan kampt eveneens met te veel stikstof en intensieve landbouw. Het Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld en Twiske ervaren vergelijkbare problemen die de natuur onder druk zetten.

Herstelmaatregelen en vermindering van uitstoot zijn noodzakelijk om de natuur te herstellen. Noord-Holland zet in op beter waterbeheer en minder stikstofuitstoot om planten en dieren een kans te geven om te herstellen.

Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld & Twiske

De grootste investering voor natuurgebieden in Noord-Holland gaat naar het Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld en Twiske, met een bedrag van meer dan € 13 miljoen. Dit gebied kampt met versnipperde natuur, intensieve landbouw, een zwak watersysteem en stikstofneerslag, wat de natuurdoelen in gevaar brengt.

Om deze problemen aan te pakken, worden de volgende maatregelen genomen:

  • Oeverbescherming en rasters tegen vee en ganzen (€ 2,5 miljoen): Twintig kilometer aan rasters om vee en ganzen weg te houden. Dit helpt de waterkwaliteit en bevordert de groei van riet.
  • Ingrepen voor betere waterkwaliteit (€ 2 miljoen): Maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren, zodat dieren zoals de bittervoorn en kleine modderkruiper er goed kunnen leven. Dit omvat onder andere het schoner maken van water en het verbeteren van waterstromen.
  • Aanpassen van waterbeheer (€ 1,02 miljoen): Verbeteringen op 34 hectare om het waterbeheer te optimaliseren, wat gunstig is voor vogels zoals de rietzanger.
  • Verlanden van sloten naar veenmosgebieden (€ 1 miljoen): Tien hectare sloten worden omgezet naar veenmosgebieden om het gebied vochtig en gezond te houden.
  • Verbeteren van waterkwaliteit in het Twiske (€ 633.000): Maatregelen om de waterkwaliteit op 2,3 hectare te verbeteren en speciale waterplanten te behouden.

Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder

Het Wormer- en Jisperveld, een van de grootste veenweidegebieden van West-Europa, is een cruciaal leefgebied voor weidevogels zoals de grutto en kievit. De historische Kalverpolder bij de Zaanse Schans is ook van groot belang, met broedvogels en zeldzame planten zoals het moeraskartelblad. Beide gebieden hebben te maken met stikstofneerslag, waardoor herstelmaatregelen nodig zijn.

Om deze problemen aan te pakken en de biodiversiteit te behouden, wordt € 9 miljoen geïnvesteerd in projecten voor herstel en behoud van natuurgebieden.

  • Verbeteren van het watersysteem (€ 3 miljoen): Acties om de waterkwaliteit te verbeteren en een hoger grondwaterpeil te realiseren, zodat dieren zoals de bittervoorn en kleine modderkruiper er beter kunnen leven.
  • Aanleg van 12,5 km oeververdediging (€ 1,23 miljoen): Het verstevigen van oevers om moerasgebieden en natte natuur te beschermen tegen erosie en vervuiling, met gebruik van milieuvriendelijke materialen.
  • Bestrijden van schadelijke planten (€ 1 miljoen): Het aanpakken van invasieve plantensoorten zoals cranberry en reuzenberenklauw om de oorspronkelijke natuur te behouden.
  • Veenmosgebieden aanpakken (€ 750.000): Verhoogt de diversiteit van planten en ondersteunt de groei van natte vegetatie voor een sterker ecosysteem.
  • Waterbeheer in de Kalverpolder verbeteren (€ 630.000): Aanpassingen om het leefgebied van vogels zoals de rietzanger te verbeteren en uitdroging te voorkomen.

Polder Westzaan

De Polder Westzaan is een historisch veenweidegebied aan de westrand van Zaanstad met rijke biodiversiteit. Het gebied combineert boerderijen met wandel-, fiets-, kano- en vaarroutes, wat het uniek maakt. Het gebied staat echter onder druk door intensieve landbouw en stikstofneerslag. Het gebied heeft te maken met kleine, versnipperde stukken natuur en een kwetsbaar watersysteem.

In totaal wordt er bijna € 9 miljoen geïnvesteerd in verschillende projecten om problemen aan te pakken:

  • Waterbeheer verbeteren (€ 4,5 miljoen): Aanpassingen op honderdvijftig hectare om het leefgebied van de rietzanger en natte natuur te verbeteren.
  • Rasters tegen vee en ganzen (€ 2,5 miljoen): Twintig kilometer rasters om vee en ganzen weg te houden, wat helpt om de waterkwaliteit te behouden en riet te laten groeien.
  • Natuurgebieden aanpakken (€ 530.000): Verbeteringen op tien hectare met aandacht voor de Noordse woelmuis.
  • Waterbeheer verbeteren (€ 300.000): Maatregelen om het water schoner te maken voor dieren zoals de bittervoorn en kleine modderkruiper.
  • Waterhuishouding aanpakken (€ 300 duizend): Werkzaamheden op tien hectare om het waterbeheer te verbeteren en leefgebieden te ondersteunen.

Door: Nick Boeske. Info Uitvoeringsprogramma Natuur. Foto boven: Jaap Hollebeek (Twiske), onder: Orkaan (Westzanerveld, molen de Veldmuis).