Op vrijdag 9 november 2012 laat de zon zich niet zien, maar dat maakt niet uit want wij zitten in de kelder van het Zaantheater.

Daar vertelt Freddie Oversteegen (‘Ik ben Freddie Oversteegen Van der Molen en ik heet van mijn mansnaam ook nog Dekker’) voor de camera van Monumenten Spreken over haar verzetsverleden met haar zus Truus Menger, Hannie Schaft en Jan Bonekamp.

‘We hebben de besten ten grave gedragen… Verscheurd en beschoten tot bloedens geslagen.’ Het aantrekkelijke 87-jarige meisje kijkt vragend om zich heen: ‘Wie kan het zingen hier? Jij?’ Jij?

Niemand kent het lied.

Gisterochtend, terwijl groep 7/8 van juf Ilka naar de film kijkt, bedenk ik dat ze er alle vier niet meer zijn. Truus, Hannie, Jan en Freddie.

De Noorderschool in Oostzaan heeft het Hannie Schaft-monument geadopteerd, en legt er bloemen. Een van de jongens uit de groep is verre familie van Hannie, zijn moeder is een Schaft. Hij ontdoet met twee klasgenoten haar gezicht zorgvuldig van vogelpoep en spinrag. De plaquette werd door Truus gemaakt.

Op die dag in 2012 vertelt Freddie:

‘Hannie heeft ons De Marseillaise leren zingen, ik zal het niet voordoen want ik kan niet meer zingen. Truus had natuurlijk altijd die gitaar bij zich, hè? Als we iemand in de gaten moesten houden dan zei ze “ik ga mijn gitaar halen, kunnen we even liedjes zingen”. En dat deden we op een duinpannetje. Daar zaten we, en toen hebben we haar ook een strijdlied van ons geleerd.’

‘We hebben de besten ten grave gedragen…’

Aan de hand van die tekst haalt researcher Geke van de Kamp de muziek boven water bij het Meertens Instituut.

Volgende week, op 17 april, is het 74 jaar geleden dat Hannie werd doodgeschoten. ‘Twee weken voor de bevrijding’, stelden de leerlingen vast. Bij het monument zingen we:

We hebben de besten,
ten grave gedragen.
Met kogels doorzeefd,
en bloedig geslagen.
Door beulen gegrepen en in het gevang.
De terreur der bezetters die maakten niet bang.
De strijd tegen ’t fascisme,
gaf steeds nieuwe kracht.

Het begrip fascisme is moeilijk. Gelukkig is Pim Beudeker van het 4 mei comité in de klas om het toe te lichten.