Zaandam krijgt een historische vereniging, Historisch Zaandam, en vooruitlopend op de feestelijke start is journalist Peter Roggeveen bezig met een boek over de Gedempte Gracht.

Nu ben ik dol op de Gracht en haar geschiedenis, mijn vader werd er geboren, en opa en oma woonden op 72. Zij vertelden onder meer over nummer 40.

Daar zit de synagoge. In een prachtig gebouw, maar nadat veel van haar gebruikers in de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord, is het ons niet gelukt er een waardige invulling aan te geven. De geschiedenis zit verstopt achter systeemplafonds, gepleisterde muren en rekken vol elektronica, sportschoenen en tassen.

In Monopolietermen is de Gedempte Gracht de duurste straat van Zaanstad: de Kalverstraat. Pand-eigenaar Dela wil best meewerken aan de verkoop, alleen gaat het hier toch om echt geld. Wethouder Addy Verschuren beloofde een jaar geleden bij het plaatsen van een gevelsteen:

“Dit is een eerste stap in het herstel van de waardigheid van het pand.”

Zelf schreef ik er zes jaar geleden voor het eerst over, en er zijn mensen die al veel langer stuklopen op deze geschiedenis.

Leonard Drilsma woonde op de Gedempte Gracht 91, waar nu de ‘WE’ zit. Hij speelde met zijn vriendje, mijn oom Klaas, maakte een hut onder de eettafel, werd blij als hij zijn neus in een leeg toffeeblikje van Verkade mocht steken en werd vermoord toen hij vijf was.

Wat zou het fijn, en logisch, zijn als Historisch Zaandam een permanente plek zou vinden in de synagoge. Zij zouden er vorm kunnen geven aan ons collectief geheugen en geweten. Inwoners en toeristen worden er warm welkom geheten, en voorzien van eerlijke informatie over onze fijne stad, de geschiedenis en de mogelijkheden.

We gaan straks naar de stembus en deze raad, de wethouders en de burgemeester(s) hebben het niet voor elkaar gekregen om ‘het herstel van de waardigheid’ waar te maken.

‘Ga direct naar de gevangenis, ga niet langs start’ zou ik zeggen als we Monopoly speelden.
Maar het is geen spel, en de uitkomst hangt af van jou.

Er zijn meer gebouwen die de moeite van het behouden waard zijn.