Negentienvierenzestig was me het jaartje wel. Dit jaar zestig jaar geleden. The Sixties bereikten hun voorlopig hoogtepunt, The Beatles kwamen naar Nederland, en The Rolling Stones. Hoe beleefde ik, destijds achttien jaar, die periode? In een reeks verhalen sta ik stil bij grote en kleine dingen die toen het vaderland in beroering brachten. Deel 6: samen met de partner in mijn platenhuwelijk in een benauwde cabine luisteren naar ‘With The Beatles’.

Zestig jaar na With The Beatles. Die prachtige hoes, en het openingsnummer deed de rest

Door Martin Rep

Binnen een paar weken zouden we The Beatles zien, en we kenden nog niet eens alle nummers van hun nieuwe plaat. We moesten nu per se de elpee With The Beatles kopen. Het moest, al was een langspeelplaat hartstikke duur, wel achttien gulden; als je de stereo-uitvoering wilde zelfs eenentwintig gulden, maar wie had een stereo-installatie?

Bij Please Please Me, de eerste elpee van The Beatles, hadden we het een beetje verkeerd aangepakt. We hadden losse epeetjes gekocht waar nummers van die plaat op gebundeld waren. Een epeetje (extended play) had dezelfde grootte als een singletje en speelde je ook af op 45 toeren, maar in plaats van één nummer per kant stonden er meestal twee op. Zo’n epee kostte maar 6,25 gulden, ver onder die achttien gulden voor een langspeelplaat.

Maar het was wel een zootje geworden. Ik had bijvoorbeeld de epee Twist and Shout gekocht, met vier nummers van Please Please Me. Twist and Shout had als epee in de Engelse Top Twenty gestaan en was zelfs tot de vierde plaats gekomen, een unicum. Mijn vriend Rob Berghege had in de Bijenkorf in Amsterdam weer een andere epee gekocht, een Duitse persing met I Saw Her Standing There en nog drie tracks van de elpee. Hij had ook al de hitsingle From Me To You, maar toen nog nog een andere epee met nummers van Please Please Me verscheen, All My Loving, gingen we eens goed rekenen en ontdekten we dat we met de elpee goedkoper uit waren geweest. Stom dat we dat niet eerder bedacht hadden.

The Beatles in Nederland

En nu kwamen The Beatles naar Nederland. Hoe we aan kaartjes voor hun optreden waren gekomen? Ik heb het nergens opgeschreven en onthouden heb ik het niet. Misschien op de ‘bekende adressen’ waar je in de jaren zestig kaartjes kocht voor de wedstrijden van ZFC of Ajax, loten voor de Staatsloterij en je je ingevulde formulier van de voetbaltoto inleverde. De ‘bekende adressen’ waren meestal sigarenwinkels. Je moest er zelf heen en contant afrekenen. Per telefoon bestellen en daarna per giro betalen, dat bestond nog niet.

Op Radio Veronica werd reclame gemaakt voor de twee optredens van The Beatles. Die zouden plaatsvinden op zaterdag 6 juni 1964 in de veilinghal ‘Op Hoop van Zegen’ in Blokker, waar wel vaker concerten werden gegeven. Podium en tribune bestonden daar uit lege veilingkistjes, zodat een blind paard er nog geen kwaad kon doen. 

Maar goed. Wij hadden dus kaartjes, Rob en ik. Ik heb die tickets trouwens niet bewaard, zeker direct na het optreden weggegooid – hoe stom kan een mens zijn. Nu die elpee With The Beatles nog. De meeste nummers, maar lang niet allemaal, hadden we inmiddels wel op de radio gehoord. With The Beatles had het rond kerst afgelopen jaar zelfs gepresteerd in de Top Twenty van Radio Luxemburg te komen, gewoon tussen de hitsingles, zoiets had een langspeelplaat nog nooit eerder gedaan.

With The Beatles was al bijna een halfjaar uit toen Rob en ik op een zaterdagmiddag in mei 1964 de Gedempte Gracht in Zaandam opliepen op weg naar onze favoriete platenwinkel. Wij hadden een platenhuwelijk gesloten. De een kocht geen plaat zonder de ander erin te kennen. Dat platenhuwelijk was uit noodzaak geboren. Platen waren duur, en bovendien beschikte alleen de familie Berghege over een platenspeler. Bij ons thuis bestond geen bereidheid de 155 gulden uit te geven die nodig was voor de aanschaf van een Philips platenspeler AG4356 ‘Cocktail’ met luidspreker in het deksel, die bij de familie Berghege in de achterkamer stond. Muziek kon je immers gratis op de radio horen. Mijn tegenargument dat daar maar één keer in de week goede muziek werd gedraaid (Herman Stok op zaterdagmiddag, met Tijd Voor Teenagers) legde geen gewicht de schaal.

Een cabine van één m²

Meneer Koopman knikte vriendelijk naar ons toen we de winkel binnenliepen. Het was al druk in zijn zaak, de luisterbar stond vol met jongeren die oortelefoons tegen hun hoofd drukten om naar plaatjes te luisteren. De winkelmeisjes hadden het druk met het opleggen en omdraaien van de platen op de draaitafels. Maar wij kwamen vandaag voor het betere werk. In de bakken die in de winkel stonden opgesteld, vonden we onder de B al snel The Beatles, en er lagen warempel wel drie exemplaren van With The Beatles.

Ik bekeek de hoezen kritisch. Nog nooit had ik zo’n mooie platenhoes gezien: een zwartwit foto van vier halfbelichte gezichten tegen een een zwarte achtergond. Ik zocht de mooiste van de drie uit en overhandigde die aan Koopman. “Deze willen we graag horen.” Een singletje van 3,45 gulden moest je via de oortelefoons beluisteren, maar voor zo’n dure elpee mocht je een van de geluidscabines gebruiken die de winkel rijk was.

We pasten maar net in de cabine, die iets meer dan een vierkante meter groot was. Koopman ging ons voor. Hij trok naar mijn idee iets te slordig de plaat uit de hoes, hij vouwde daarvoor de hoes half open. Gelukkig raakte hij met zijn vingers het oppervlakte van de plaat niet aan terwijl hij die voorzichtig neerlegde en de naald erop liet zakken.

Hij trok de deur dicht.

Op hetzelfde moment werd ik compleet weggeblazen. ik wilde de elpee nu al meteen inpakken en meenemen.

Verschillende nummers van de plaat kenden we al. All My Loving werd veel op de radio gespeeld. Roll Over Beethoven kenden we van Chuck Berry, de veel betere versie van The Beatles had ik een paar keer op Radio Luxemburg gehoord. Maar nummer 1 van kant 1 kenden we niet. Nooit zal ik die eerste seconden vergeten, in die benauwde cabine bij muziekhandel Koopman aan de Gedempte Gracht in Zaandam. Het was alsof in deze suffe winkelstraat rechtstreeks de Merseybeat uit Liverpool kwam binnendenderen. It Won’t Be Long knalde uit de boxen boven ons hoofd, vanaf seconde nul: de zang en de tegenzang van John en Paul, de gitaren, de drums. Een verbijsterend nummer vol energie. Wat was dit in vredesnaam?

It won’t be long, yeah yeah, yeah yeah, yeah yeah!
It won’t be long, yeah yeah, yeah yeah, yeah yeah!
It won’t be long, yeah yeah, till I belong to you…
 

It Won’t Be Long is sinds dit moment op deze middag in 1964 voor altijd een van mijn favoriete Beatle-nummers gebleven. Mijn besluit stond op dat moment al vast: ik zou die achttien gulden zoveel straks aan meneer Koopman overhandigen. Ik liet me dan ook niet van de wijs brengen door het volgende nummer, All I’ve Got To Do. Niet alles wat The Beatles doen, is even goed, dacht ik toen. “Deze kunnen we eigenlijk wel overslaan”, zei Rob. We hadden er een sigaret bij opgestoken, er stond een asbakje in de cabine. Maar de plaat aanraken laat staan de arm van de platenspeler bedienen om deze song te skippen was niet toegestaan. Gelukkig duurde het maar goed twee minuten.

Niet zelf omdraaien!

Nummer drie: All My Loving. Een bekend nummer, een van de meest gedraaide uit de elpee; het zou die maand binnenkomen in de Top 10 van Tijd voor Teenagers. Leuk nummer, vonden we, zat goed in elkaar. Dan Don’t bother me – voor het eerst een eigen compositie van George Harrison. De tekst sprak me aan: een jongen die zijn liefje is kwijtgeraakt en niets wil weten van een ander meisje dat zich opdringt: ‘val me niet lastig’. George kwam eruit naar voren als een cynische en tegelijk kwetsbare ziel.

Little Child – klonk goed, met lekkere uithalers op mondharmonica. Vast John Lennon. Rob en ik keken elkaar aan en knikten. Met het volgende liedje hadden we meer moeite. Till There Was You. Een duf liefdesliedje dat volgens ons niks bij The Beatles had te zoeken. Weg ermee, het volgende was een stuk beter: Please Mr. Postman. Lekkere soul, zang achter uit de keel.

Dan: stilte. De naald stommelde een paar keer, het was het einde van kant 1. 

Er was geen sprake van dat we zelf de plaat mochten omdraaien, maar voordat we de deur hadden kunnen openen, trok meneer Koopman hem al open. Hij wist al dat we zo met zijn plaat de deur uit zouden lopen.

Nummer 1 van kant 2. Roll Over Beethoven. Fantastisch, dit nummer kenden we inmiddels. Uit interviews met The Beatles hadden we al begrepen dat de Amerikaanse zwarte rocker Chuck Berry voor hen een belangrijke inspiratiebron was. We kenden hem al als de componist van Brown Eyed Handsome Man van Buddy Holly, dat pas kort tevoren in de Engelse Top Twenty had gestaan. Geweldig om dit vertolkt te horen door George Harrison, in duet met – zichzelf? Dat was bijzonder.

Hold Me Tight. Ah, weer lekker. “Lijkt wel een vervolg op It Won’t Be Long”, zei Rob. Ik was het helemaal met hem eens. Dezelfde stormachtige binnenkomst. De volgende song, You Really Got a Hold on Me, vonden we dan weer een nummer om over te slaan.

Net als het volgende: I Wanna Be Your Man. Dat kenden we van The Rolling Stones en we wisten natuurlijk dat John Lennon en Paul McCartney dat voor hen hadden geschreven. Maar als we gedacht hadden dat The Beatles hun eigen nummer beter zouden vertolken dan The Stones, kwamen we bedrogen uit. Wat een waardeloos, tam nummer. Ringo Starr, die dit nummer zong, was toch al niet onze favoriete Beatle, maar dit hadden ze beter helemaal niet op de plaat kunnen zetten. Bij The Stones scheurt de gitaar van Brian Jones dwars door de luidsprekers heen, hier werd het een slappe B-kant.
Devil In Her Heart, een aardig nummer met zang en tegenzang, George aan de ene kant en John en Paul aan de andere kant. Not A Second Time… Mwah, de plaat gaat naar een beetje slap einde.

Maar dan, gelukkig: Money (That’s What I Want). Een echte Amerikaanse rocker, een net zo daverende uitsmijter als Twist And Shout dat van hun eerste elpee was geweest.

Acht eigen nummers, zes covers. Negen uitstekende nummers, vijf duidelijk mindere. Maar aan dat soort statistieken deed ik niet. Wat er goed was, was zo verschrikkelijk mooi dat het er niet toe deed dat er minder goede nummers op stonden. Wat de uitslag ook was, het deed er niet toe. 

Stickertje

Ik controleerde nog even of Koopman geen vouw in de hoes had gemaakt toen hij de plaat eruit haalde. Dat viel gelukkig mee. Het stickertje van Muziekhandel Koopman op de achterkant van de hoes zou ik er thuis voorzichtig afkrabben met een scheermesje.

Zestig jaar later bezit ik de elpee nog altijd, evenals een geremasterde uitgave op cd. De vinyl versie zowel als de cd heb ik een paar keer beluisterd voor het schrijven van deze recensie-na-zestig-jaar. Het is niet de allerbeste elpee van The Beatles, maar wat een dynamiek, wat een energie. Een liefde voor altijd. 

Eerdere afleveringen:

• Geef ons heden ons dagelijks programma (The Sixties, #1)
• Hoe The Beatles Amerika veroverden, en Henk Soek hen te slim af dacht te zijn (The Sixties #2)
• Die verdomde 7,72 kilometer tussen het Spui en de Meidoornstraat (The Sixties #3)
• Angst en walging in Soestdijk (The Sixties #4)
• Een onverbiddelijke teleurstelling (The Sixties #5)

Lees ook wat we in november 2018 op De Orkaan schreven over de Zaanse pophistorie: 3,95 voor een singletje… 

Door Martin Rep.