Met het verdwijnen van de naam Noordhollands Dagblad op het voormalige Typhoongebouw kwam afgelopen week een definitief einde aan tientallen jaren krantengeschiedenis aan de Westzijde in Zaandam. De redactie van het dagblad verliet het pand al eerder.

Het goede nieuws, volgens de krant zelf: hotelexploitant New Helmer zal het complex in oude luister herstellen als het gebouw wordt heropend als ‘Hotel You’. Het slechte nieuws, volgens De Orkaan: de naam ‘De Typhoon’ zal voorgoed verdwijnen.

Ook Martin Rep vindt dat geen goed idee…

Het Typhoongebouw gaf nieuwe hoop en allure aan de Westzijde

Het Typhoongebouw! Een gongslag van de nieuwe tijd. Een gebouw dat eind jaren vijftig nieuwe allure gaf aan de Westzijde. Dat hoop en optimisme uitstraalde. Een statement in glas en beton, dat aangaf dat Zaandam, net als de rest van Nederland, aan het herrijzen was uit de puinhopen van de oorlog. Een kilometer naar het zuiden werd aan het Burgemeester Ter Laanplantsoen tegelijkertijd hard gewerkt aan de bouw van de al even moderne Paaskerk waarvoor, zo werd gefluisterd, niemand minder dan Cobra-kunstenaar Karel Appel de raamschilderingen zou maken. Zaandam bouwde aan zijn toekomst.

De eerste keer dat ik het nieuwe gebouw van het Dagblad voor de Zaanstreek ‘De Typhoon’ binnenliep, was in juni 1958, toen ik een sleutel had gevonden en die vondst kwam melden bij een mooie Zaanse aan de balie, zodat mijn naam de volgende dag in de krant stond onder de rubriek ‘Gevonden en verloren’. Geen nieuwtje was De Typhoon klein genoeg, en zo veel mogelijk namen noemen maakte deel uit van de ijzersterke succesformule van de krant. Hoofdredacteur Cees Meijer nam persoonlijk elke dag de krant van A tot Z door om namen te onderstrepen en zag erop toe dat de betrokkenen een krantje kregen toegestuurd.

Het Typhoongebouw in de jaren vijftig, met de naam als een soort lichtkrant op het dak. Foto Gemeentearchief Zaanstad

Trico-Zaan

Na mijn hbs-tijd ging ik in het weekend als regeltjescorrespondent stukjes schrijven voor de krant, in de hoop op een vaste aanstelling, die ik nooit zou krijgen. Elke keer dat ik de trappen opliep naar het bureau van chef streekredactie Klaas Pot of zijn adjunct Toon Olij, rook ik de geur van krantenpapier en hoorde ik de muziek van de rammelende schrijfmachines, maar vooral het gedreun van die machtige pers, bezig met zijn indrukwekkende klus: 25.000 exemplaren die gedistribueerd werden over de hele streek, van Oostzaan tot en met Krommenie, van Assendelft tot en met Jisp. En ik nam me voor dat ik wilde werken bij een krant met een eigen drukpers onder zijn dak.

Een jaar later werd ik ingelijfd door De Zaanlander, de concurrent van De Typhoon. Ik was die krant met hart en ziel toegedaan, maar het verschil in allure met De Typhoon was groot. De Zaanlander zat in een bescheiden winkelpand aan de Gedempte Gracht, naast Trico-Zaan, met een balie waar je een abonnement kon nemen of advertenties aanbieden. In een hoekje achteraf stonden twee bureaus voor de Zaandamse stadsredactie, die bemand werd door Han de Jong en Fred Voorbergen. Boven de winkel woonde meneer Bos, die in zijn Dafje de Zaanstreek doorreed om kranten na te bezorgen. Aan de Stationsstraat in Koog aan de Zaan, pal tegenover station Koog-Zaandijk, was de streekredactie van De Zaanlander.

Krantenstrijd

In de regio speelde zich tussen de Typhoon en De Zaanlander een ouderwets-felle krantenstrijd af, maar er was ook een Zaanse editie van Het Vrije Volk (gevestigd boven de AP-boekhandel aan de Dam), terwijl er ook kantoren waren van Het Parool (aan de Gedempte Gracht) en De Waarheid (aan de Nicolaasstraat).

De oplage van De Typhoon was minstens drie keer zo groot als de rest bij elkaar, maar wij, de jonge honden van De Zaanlander-redactie, vonden onze krant veel beter. De Typhoon had een overvloed aan stads- en streeknieuws waar wij nooit tegenop konden, maar slechts een paar pagina’s binnen- en buitenland. De Zaanlander was onderdeel van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen (VND), die weer was aangesloten bij de Gemeenschappelijke Pers Dienst (GPD) met een uitgebreid net van journalisten in binnen- en buitenland. Kortom, De Zaanlander was veel completer.

Redactiechef Wim Harwijne lachte meewarig toen CPN-leider Marcus Bakker, in een interview in nota bene De Typhoon zelf, beweerde dat deze krant ‘de zakkigste Tweede-Kamerverslagen’ van heel Nederland had. “Dat zou ik nooit zo hebben afgedrukt”, grijnsde Harwijne tevreden, alvorens de krant in de prullenbak te mikken.*

Vitrines

Maar ja – dat schitterende gebouw in de Westzijde, op de hoek van de Zeemansstraat, dat was jaloersmakend. Met een uitbouw op de eerste verdieping, van waaruit de hoofdredacteur uitkeek over de Westzijde. Met meer dan manshoge ramen aan de kant van de Zeemansstraat, waar dagelijks aan het begin van de middag groepjes mensen stonden te wachten op dat magische moment, het ogenblik dat langzaam maar zeker de persen aan het draaien werden gebracht tot, enkele minuten later, de papierbanen in hoog tempo onder en door die krantenpers zouden razen. Weer enkele minuten later kwam een medewerker van de krant naar buiten om de vitrines te openen en de krantenpagina’s van gisteren te vervangen door verse exemplaren, die hij zojuist eigenhandig van de pers had geplukt. De Zaanlander werd gedrukt op een verre pers in Alkmaar, die wij nooit te zien kregen.

Het Typhoongebouw met nieuw gevelbord, jaren zeventig. De drukpers is verdwenen, de krant wordt inmiddels in Haarlem gedrukt.

Het zou ruim veertig jaar duren voor ik het Typhoongebouw weer binnenliep. Ik had in januari 2012 een afspraak met redactieassistente Marianne van Horn om oude leggers van de krant door te bladeren.

Saai kantoorpand

Het weerzien was ontluisterend. Verdwenen was de indrukwekkende, in glas en beton gevangen entree. De hoek met de Zeemansstraat was afgeschuind en voorzien van een draaideur, met daarboven het logo van het Noordhollands Dagblad, inclusief gestileerd kaartje van Noord-Holland boven het IJ, voor wie niet wist waar zich Noord-Holland bevond. De ramen die uitzicht gaven op de drukpers waren verdwenen, evenals de pers zelf. Verdwenen ook waren de trotse letters ‘Dagblad voor de Zaanstreek / De Typhoon’ op het dak, die als een lichtkrant de hoek leken om te gaan. Het ooit zo schitterende Typhoongebouw was veranderd in een saai kantoorpand.

De krant heette ook al lang niet meer De Typhoon. Twintig jaar eerder waren de twee voormalige aartsvijanden Typhoon en Zaanlander samengevoegd in het kader van de ‘synergie’, een ander woord voor kostenbesparing. In hun ondoorgrondelijke wijsheid hadden de krantenbazen tegelijkertijd besloten de ijzersterke merknaam ‘Typhoon’ te vervangen door de bloedeloze titel ‘Dagblad Zaanstreek’. Geen wonder dat de lezers massaal wegliepen.

Marianne ging me voor naar de kelder, waar ooit de drukkerij was. Ze wees naar de volgestouwde stellingen. “Gaat uw gang.”

Hotel de Typhoon…

Er waren honderden leggers met vele duizenden ingebonden krantenexemplaren. Ze lagen slordig onder, boven en naast elkaar. Precies zoals altijd gebeurt op krantenredacties, waar journalisten af en toe een oud verhaal nodig hebben en na gedane zaken de ingebonden exemplaren op een willekeurige plek neerflikkeren. Wat dat betreft, voelde ik me er nog wel thuis. En het stonk er nog steeds heerlijk naar krantenpapier.

Overal waren littekens te zien van het verwijderen van de krantenpers. Ik probeerde met m’n iPhone een fotografische impressie van de vervreemdende ruimte te maken. (klik op foto voor de extra brede versie)

Anderhalf uur later zat mijn klus erop en liep ik het gebouw uit. Dat was waarschijnlijk voor de laatste keer. Ik zal niet zo gauw een kamer boeken in een hotel dat ‘You’ heet. ‘Hotel de Typhoon’ zou een veel passender naam zijn. Daarmee zou de blunder van de krantenmagnaten uit 1992 gedeeltelijk kunnen worden hersteld, en een stukje bijzondere geschiedenis van de Zaanstreek worden behouden.

Dat dit pleidooi moet komen van een voormalige verslaggever van De Zaanlander! Tja, De Typhoon was onze aartsvijand. Maar wel een geliefde aartsvijand.

Lees ook: Een overnachting in het Volkshotel

* Martin Rep schrijft dat hij de quote over de ‘zakkigste kamerverslagen’ niet met 100% zekerheid durft toe te schrijven aan een interview met Marcus Bakker in De Tyhoon. Zijn online zoektocht in het gemeentearchief leverde geen bevestiging op. De Orkaan zocht in het online krantenarchief Delpher maar liep daar ook vast. Wij houden het erop dat zelfs als het niet waar is, het toch minstens waar had moeten zijn…

Typhoongebouw bij nacht.