Woensdag 20 juni mogen wij* onze stem laten horen over de komst van een Cultuurcluster naast station Zaandam.
Wordt het een ‘Ja! Graag!’ of een ‘Nee! Doe maar niet!’?
Om jou te helpen een goede afweging te maken, is De Orkaan deze week een vrijplaats voor de meningen van voorstanders en tegenstanders.
Dit is de opinie van Maikel Kat (voormalig gemeenteraadslid voor de SP, en later voor de Volkstem)
De geldigheid van het referendum
Wat gebeurt er met al die inspanningen die tot een referendum hebben geleid? Daarvoor moeten we ons eerst de vraag stellen: Wanneer is referendum geldig?
In het nieuwe coalitie akkoord staat namelijk:
“Bij een geldige uitslag van het referendum, zullen wij de uitslag respecteren en unaniem overnemen. Bij het niet behalen van het geldigheidscriterium neemt de raad een besluit bij stemming.”
Verder staat er dat bij een NEE na de stemming er zal worden onderzocht welke andere mogelijkheden er zijn om de finale gebiedsontwikkeling van Inverdan op een goede en kwalitatieve wijze invulling te geven waarbij verschillende varianten denkbaar zijn en het nieuwe college gaat onderzoeken welke mogelijkheden er daartoe zijn.
Maar wanneer is het referendum nu geldig en wanneer is het niet geldig? En wat geldt er voor de NEE-stemmers en wat voor de JA-stemmers?
Het is namelijk niet zo simpel dat het geldig is bij 30% opkomst en dat dan de meerderheid daarvan bepalend is.
Wil er een geldig NEE liggen dan moet minimaal 30% van de kiesgerechtigden komen opdagen en vervolgens ook 30% van die kiesgerechtigden (dan dus allemaal) tegen het cultuurcluster zijn. Dat is dus bijna onmogelijk.
Dat staat er in de referendumverordening Artikel 15 Geldigheid van de uitslag:
“Een uitslag waarbij ten minste 30% van het aantal kiesgerechtigden het te nemen besluit afwijst, wordt beschouwd als een afwijzend oordeel van de bevolking, tenzij een meerderheid van degenen die een stem hebben uitgebracht bij het referendum het besluit niet afwijst.”
Er is sprake van een tweeledige norm in artikel 15. Ten eerste moet een meerderheid van de opgekomen kiezers het te nemen besluit afwijzen. Ten tweede moet deze meerderheid minimaal 30% van de kiesgerechtigden in de gemeente vormen.
De verordening is niet 100% duidelijk. Als een meerderheid het besluit niet afwijst (dus VOOR is) is het dan ook geldig, maar dan voor de JA-stemmers? Als dat zo is dan hier vijf voorbeelden die aangeven hoe het werkt:
- A. 10% opkomst, 6 procent zegt Nee, 4% zegt JA -> Niet geldig als afwijzend of instemmend oordeel
- B. 10% opkomst, 4 procent zegt NEE, 6% zegt JA ->Geldig als instemmend oordeel?
- C. 30% opkomst, 16% zegt Nee, 14% zegt JA -> Niet geldig als afwijzend oordeel
- D. 30% opkomst, 14% zegt Nee, 16% zegt JA -> Geldig als instemmend oordeel?
- E. 40% opkomst, 30% zegt Nee, 10% zegt JA -> Geldig als afwijzend oordeel
Hopelijk wordt hier bedoeld wanneer er 30% opkomst is het sowieso geldig is waarbij de meerderheid daarvan bepaald of dat VOOR of TEGEN is. Echter staat dat niet zo expliciet in de verordening. De referendumcommissie heeft al eerder op 5-4 aangegeven dat het echter om een advies gaat en dat de raad bepaalt wat er gebeurt. Een geldige uitslag of niet, maar toen was er nog geen coalitieakkoord.
Wordt ROSA op deze manier gedwongen om VOOR het cultuurcluster te stemmen bij lage opkomst? We zullen het volgende week zien.
Sinds 1906 waren er 198 lokale referenda, waarbij gemiddeld circa 41 procent van de kiezers kwam opdagen. Als bewoners mogen stemmen over de fysieke openbare ruimte – zoals: in welk deel van de stad komt het zwembad – dan blijft men vaker thuis volgens bestuurskundige Koen van der Krieken.
Conclusie: De kans is groot dat het referendum niet geldig zal zijn en de Raad in meerderheid tegen gaat stemmen omdat er nu eenmaal een meerderheid in de Raad tegen het cultuurcluster is inclusief ROSA. Dan zal volgens het coalitie akkoord worden onderzocht welke andere mogelijkheden er zijn. zijn we terug in 2013 en 4 miljoen armer maar met betere kansen voor cultuur en Zaanstad.
Het verhaal is nog niet afgelopen.
Maikel Kat
Reageren? Graag! (en volgens de regels) maar als je een uitgebreide reactie hebt kan je die ook mailen dan plaatsen wij hem in deze opinie-rubriek.
Lees hier alle bijdragen op de Vrijplaats Referendum.
* Stemgerechtigde inwoners van Zaanstad
Onze grootste professor in Zaandam verkondigde het dagelijks aan de toog: "Het is een politieke poppenkast..."en dat is het, maar wees niet bang laat het cluster maar komen.
Ik zou bovenstaande uitleggen beide ongelooflijk oneerlijk vinden. Want dan is de ene stem meer waard dan de andere en dat kan nooit de bedoeling zijn in een democratisch proces.
Wat ik wel constateer is dat het bindend maken van dit referendum helemaal nergens door de gemeente gecommuniceerd is. Niet in het Stadsblad, niet op de uitnodiging, niet op hun website. Overal staat tot op de dag van vandaag dat we met zijn allen gaan stemmen, dat het een raadgevend referendum is.
Bij het flyeren afgelopen zaterdag kwam ik er achter dat best een grote groep mensen er van uitgaan dat hun stem er helemaal niet toe doet "want er wordt toch niet naar geluisterd door de politiek". Ze hebben soms zelfs om die reden de oproepkaart al weggegooid. Mensen zijn niet eens op de hoogte gebracht dus van de waarde van hun stem.
Wat betekent dat dan voor dit referendum?
Of stel ik nu een vraag die niemand wil horen?
Niet de gemeente (die het referendum organiseert) beslist dat de uitslag 'gerespecteerd' wordt, maar de gemeenteraad. In de afspraken die door de coalitie zijn gemaakt staat dat een geldige uitslag wordt opgevolgd. Maar de raad organiseert het referendum niet, dus het klopt dat het niet via de stempas of via de gemeente gecommuniceerd is.
Erik, Ze winnen door te verliezen. Als het ongeldig is, dan stemt de meerderheid in de raad tegen op 25 juni.
Maikel
Volgens mij zit het referdumregeling als volgt inelkaar:
Het referendum is geldig als tenminste 30% van het totaal aantal kiezers van de Zaanstad tegen het cultuurhuis heeft gestemd. Dit is de bodembepaling. Dit vereist dus een opkomst van ten minste 30% van alle kiezers. Zij moeten echt allemaal tegen hebben gestemd. (100% dus).
Een opkomst van minder dan 30% is een ongeldig referendum, ook al zou 100% tegen hebben gestemd. Overigens is nu de afspraak dat het dan een vrije kwestie wordt voor de gemeenteraad.
Maar bij een opkomst van 33,3% geldt dat iets meer dan 90% van stemmers tegen het cultuurhuis moeten hebben alvorens er een afwijzend referendum is. Dus als 89% tegen is, dan blijft het raadsbesluit toch in stand.
Bij een opkomst van 40% moet ten minste 75% tegen het cultuurhuis hebben gestemd, anders blijft het raadsbesluit in stand.
Zelfs bij een opkomst van 50% moet nog ten minste 60% van stemmen tegen het cultuurhuis hebben gestemd, anders blijft het raadsbesluit in stand.
De ja-stem weegt zwaarder dan de ‘nee’-stem. En je-stem telt veel zwaarder bij een relatief lage opkomst (met name even boven de 30% opkomst).
Stel dat er een opkomst is van 37,5%. Dit zou weleens een behoorlijke opkomst kunnen zijn. Stel dat 79% tegen heeft gestemd. Dan blijft het raadsbesluit toch gehandhaafd. Want de drempel is precies 80%. Ga dat maar eens uitleggen aan de kiezers. Dat geeft dus ook dan weer een hoop gedoe. De partijen hebben zich neergelegd bij de uitkomst van het referendum, zo is nu vastgelegd. Maar wat betekent dat in de praktijk?
Ik ben een heel groot voorstander van het cultuurhuis. Belangrijk voor de ontwikkeling van de cultuur in Zaanstad, die steeds meer in de versukkeling is geraakt. De tijden van de vele zangverenigingen en orkesten is inmiddels ver achter ons. Er zijn ook nu nauwelijks interessante ontwikkelingen...geen enkel schwung is er. Op enkele uitzonderingen na, zoals bijvoorbeeld de organisatoren van het festival aan de Zaan; dat moet wel worden gezegd.
Op cultureel gebied staan wij er echt niet goed voor. Van de 50 grootste gemeenten bungelen wij op cultureel gebied ergens ver achterin.
Een cultuurhuis kan weer elan geven. Goeie mensen komen op een zo’n prachtig iconisch gebouw af. Een grote trekker is juist belangrijk voor andere initiatieven in Zaanstad. Die hebben er juist baat bij.
Wat een onzin. 30% is inderdaad de minimum vereiste opkomst. Zodra deze drempel behaald is, is het raadgevend referendum rechtsgeldig. Hieruit vloeit een winnaar voort o.b.v. 51% of meer van de verkregen stemmen.
Helaas, zo staat het niet in de verordening, 30 procent moet echt tegen zijn (of voor).
Mijn bewering was inderdaad incorrect, zojuist kennis genomen van het feit dat 30% van de gemeente bevolking voor of tegen moet zijn. Hoe is het mogelijk dat de tegenstanders (initiatiefnemers?) akkoord zijn gegaan met deze bepalingen. Wat een ongelovelijke poppenkast. Hieronder de gedeeltelijke toelichting bij art 15:
Er is sprake van een tweeledige norm in artikel 15. Ten eerste moet een meerderheid van de opgekomen kiezers het te nemen besluit afwijzen. Ten tweede moet deze meerderheid minimaal 30% van de kiesgerechtigden in de gemeente vormen.
Dank voor je uitleg Adri
Zoals ik het nu echter begrijp is het totaal oneerlijk en kan het Nee kamp bijna niet winnen
Erik, die 60% is niet komen stemmen dan. De 40% is de opkomst, dus 40% van alle kiesgerechtigden in Zaanstad is dan komen opdagen om een stem uit te brengen.
Misschien denk ik te simpel, maar als er een opkomst is van 40% en de verhouding voor/tegen is 30/10 dan mis ik toch 60%?