Woensdag 20 juni mogen wij* onze stem laten horen over de komst van een Cultuurcluster naast station Zaandam. 

Wordt het een ‘Ja! Graag!’ of een ‘Nee! Doe maar niet!’?

Om jou te helpen een goede afweging te maken, is De Orkaan deze week een vrijplaats voor de meningen van voorstanders en tegenstanders. 

Dit is de opinie van Maikel Kat (voormalig gemeenteraadslid voor de SP, en later voor de Volkstem)

De geldigheid van het referendum

Wat gebeurt er met al die inspanningen die tot een referendum hebben geleid? Daarvoor moeten we ons eerst de vraag stellen: Wanneer is referendum geldig?

In het nieuwe coalitie akkoord staat namelijk:

“Bij een geldige uitslag van het referendum, zullen wij de uitslag respecteren en unaniem overnemen. Bij het niet behalen van het geldigheidscriterium neemt de raad een besluit bij stemming.”

Verder staat er dat bij een NEE na de stemming er zal worden onderzocht welke andere mogelijkheden er zijn om de finale gebiedsontwikkeling van Inverdan op een goede en kwalitatieve wijze invulling te geven waarbij verschillende varianten denkbaar zijn en het nieuwe college gaat onderzoeken welke mogelijkheden er daartoe zijn.

Maar wanneer is het referendum nu geldig en wanneer is het niet geldig? En wat geldt er voor de NEE-stemmers en wat voor de JA-stemmers?

Het is namelijk niet zo simpel dat het geldig is bij 30% opkomst en dat dan de meerderheid daarvan bepalend is.

Wil er een geldig NEE liggen dan moet minimaal 30% van de kiesgerechtigden komen opdagen en vervolgens ook 30% van die kiesgerechtigden (dan dus allemaal) tegen het cultuurcluster zijn. Dat is dus bijna onmogelijk.

Dat staat er in de referendumverordening Artikel 15 Geldigheid van de uitslag:

“Een uitslag waarbij ten minste 30% van het aantal kiesgerechtigden het te nemen besluit afwijst, wordt beschouwd als een afwijzend oordeel van de bevolking, tenzij een meerderheid van degenen die een stem hebben uitgebracht bij het referendum het besluit niet afwijst.”

Er is sprake van een tweeledige norm in artikel 15. Ten eerste moet een meerderheid van de opgekomen kiezers het te nemen besluit afwijzen. Ten tweede moet deze meerderheid minimaal 30% van de kiesgerechtigden in de gemeente vormen.

De verordening is niet 100% duidelijk. Als een meerderheid het besluit niet afwijst (dus VOOR is) is het dan ook geldig, maar dan voor de JA-stemmers? Als dat zo is dan hier vijf voorbeelden die aangeven hoe het werkt:

  • A. 10% opkomst, 6 procent zegt Nee, 4% zegt JA -> Niet geldig als afwijzend of instemmend oordeel
  • B. 10% opkomst, 4 procent zegt NEE, 6% zegt JA ->Geldig als instemmend oordeel?
  • C. 30% opkomst, 16% zegt Nee, 14% zegt JA -> Niet geldig als afwijzend oordeel
  • D. 30% opkomst, 14% zegt Nee, 16% zegt JA -> Geldig als instemmend oordeel?
  • E. 40% opkomst, 30% zegt Nee, 10% zegt JA -> Geldig als afwijzend oordeel

Hopelijk wordt hier bedoeld wanneer er 30% opkomst is het sowieso geldig is waarbij de meerderheid daarvan bepaald of dat VOOR of TEGEN is. Echter staat dat niet zo expliciet in de verordening. De referendumcommissie heeft al eerder op 5-4 aangegeven dat het echter om een advies gaat en dat de raad bepaalt wat er gebeurt. Een geldige uitslag of niet, maar toen was er nog geen coalitieakkoord.

Wordt ROSA op deze manier gedwongen om VOOR het cultuurcluster te stemmen bij lage opkomst? We zullen het volgende week zien.

Sinds 1906 waren er 198 lokale referenda, waarbij gemiddeld circa 41 procent van de kiezers kwam opdagen. Als bewoners mogen stemmen over de fysieke openbare ruimte – zoals: in welk deel van de stad komt het zwembad – dan blijft men vaker thuis volgens bestuurskundige Koen van der Krieken.

Conclusie: De kans is groot dat het referendum niet geldig zal zijn en de Raad in meerderheid tegen gaat stemmen omdat er nu eenmaal een meerderheid in de Raad tegen het cultuurcluster is inclusief ROSA. Dan zal volgens het coalitie akkoord worden onderzocht welke andere mogelijkheden er zijn. zijn we terug in 2013 en 4 miljoen armer maar met betere kansen voor cultuur en Zaanstad.

Het verhaal is nog niet afgelopen.

Maikel Kat


Reageren? Graag! (en volgens de regels) maar als je een uitgebreide reactie hebt kan je die ook mailen dan plaatsen wij hem in deze opinie-rubriek.

Lees hier alle bijdragen op de Vrijplaats Referendum.

* Stemgerechtigde inwoners van Zaanstad