‘Ik zit veel aan de Zaan en kan nooit zien welke kant hij op stroomt’ schrijft Wormerveerder Arjen Nijeboer ons, ‘gaat de Zaan nu van noord naar zuid (wat ik vermoed) of van zuid naar noord?’
Wij weten het eigenlijk ook niet. Is de Zaan eigenlijk wel een rivier? Ook al wordt hij vaak zo genoemd. Maar als het een rivier zou zijn, dan zouden er ook ‘bronnen van de Zaan’ moeten zijn. Of moeten die nog ontdekt worden?
Wij pikten ook wel eens ‘waterloop’ of ‘getijdenwater’ op. Een kanaal is het niet – ondanks dat er wel diverse zijkanalen zijn. De expositie van fotografen Bert Verhoeff en David Galjaard heette trouwens ‘Stroom. De Zaan in beweging’. Stroomt de Zaan dan toch?
Wie spreekt het verlossende woord?
Door Piet Bakker op basis van vraag van Arjen Nijeboer. Afbeelding onder uit Gemeentearchief. Boven: Bert Verhoeff (uit expositie Stroom).
Wat ik ook grappig vind is dat hij dus vroeger ook langs Koedijk stroomde. Ik woon daar tegenwoordig (na 55 jaar in Zaandam), en rijd regelmatig langs het Noord-Hollands Kanaal, wat dus voorheen gewoon de Zaan was...geinig.
Job’s vader heeft gelijk. Een Veenstroom destijds gevoed door getijden.
Volgens Wikipedia is de Gouw (ook: Gouwe) een gekanaliseerd riviertje in het noorden van de Nederlandse provincie Drenthe. Andere kent of erkent deze internetvraagbaak niet. Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Gouw_(rivier)
De Zaan is een rivier en stroomde van Noord naar Zuid waar hij in Het Y uitmondde.
Heel lang geleden was het Zaanse veengebied veel hoger en het water stroomde naar de laagste gelegen delen.
Je kan het dus een regenrivier noemen net zoals de Maas en de Schelde zijn.
De Zaan diende ook als afwatering voor de Schermer de Beemster en de Starnmeer.
Nadat de Hogedam en de sluizen waren aangelegd werd het waterpeil van de Zaan geregeld met behulp van de Duikersluis.
Deze sluis werd met eb geopend waardoor het overtollige water het Y in kom stromen.
Toen de grote meren waren drooggelegd kon de Duikersluis al het overtollige water niet meer verwerken en werd het bestaande riviertje Het Twiske gebruikt voor de aanleg van de Nauernasche Vaart en bij Nauerna kwam ook een spuisluis.
Interessante kaart. Veel van die plaatsen doorkruis ik ’ s zomers nog wel op mijn oerdegelijke jaren tachtig Batavus. Maar het plaatsje Poppendzxcvv dat dicht bij het huidige Het Schouw moet hebben gelegen is mij volledig onbekend. Wie, oh wie….
ik zou zeggen bel even de Havendienst
Zoals je het nu ziet is het geen stroom of rivier meer. Maar ga je een paar honderd jaar terug dan was er wel een stroomrichting en wel Noord-Zuid. En dat kwam door het spuien in Zaandam op het Oer Y . En of je het dan een stroom of rivier noemt, vele stroompjes maken ook een rivier.
Toen er meer water afgevoerd moest worden dan de spui in Zaandam aankon is er een Kanaal gegraven, de Nauernasche Vaart welke dus ook op het Oer Y kon spuien. De naam van de sluis is niet voor niets de Schermersluis
Uit de overlevering: Mijn vader zei dat de Zaan een veenstroom is, geen rivier!
Een stroom is een rivier .....