Het hing ooit in het gemeentehuis van Zaandam, op de achterkant van het schilderij staat “B. & W. van Zaandam”. Op 11 juni wordt het geveild in de NRC-veiling bij Invaluable. NRC-lezers kunnen daar hun kunst inbrengen.

‘Landschap met bruggenbouw’ werd in 1955 tentoongesteld door de toen 40-jarige Fedde de Jong (Sneek, 1915 – Amsterdam, 1977). In dat jaar kocht de gemeente Zaandam het waarschijnlijk aan. In 1996 werd het bij Sotheby’s verkocht aan een particulier. Nu nu dus op de veiling.

Orkaan-lezer (en NRC-lezer) Bert Pots spotte het schilderij in de catalogus. Maar hoe komt een schilderij uit het gemeentehuis van Zaandam via Sotheby’s op de veiling?

Wij vermoedden een schandaal en hadden de kop van het artikel al klaar “Zaanstad Verkwanselt Kunst”. Helaas hebben we het verhaal kapot gecheckt. Geralt Lammers, woordvoerder van burgemeester Jan Hamming, dook in de archieven en de organisatie en kwam met de verklaring over hoe kunst soms via Zaanstad de wijde wereld intrekt…

(In het verhaal komt het mooie woord ‘ontzamelen’ voor, wij hebben daar meteen maar een fijn tussenkopje van gemaakt.)

Ontzamelen

“Gemeente  Zaanstad heeft inderdaad kunstwerken in een depot. In 2015 heeft het college een besluit genomen om deze collectie te ‘ontzamelen’.”

Gemeente Zaanstad bezit een collectie kunstwerken bestaande uit circa 1.100 werken. Deze werken zijn niet toegankelijk voor publiek terwijl ze dat wel zouden moeten zijn: kunst er is om te worden gezien, van te genieten (of te griezelen) en te delen. De gemeente heeft echter geen ambtelijke capaciteit om de collectie te beheren en bijvoorbeeld uit te lenen. Daarnaast is het beleid dat de wanden in het stadhuis (werkhuizen en gangen) vrijgehouden worden waardoor de werken ook niet tentoongesteld kunnen worden in het stadhuis zelf. Daarom is besloten tot het afstoten van deze gemeentelijke kunstcollectie.

Het grootste deel van de gemeentelijke kunstcollectie bestaat uit werken die op basis van de Beeldende Kunst Regeling zijn aangekocht. (Ook al voor 1974.) Deze BKR-werken kunnen op grond van de regeling waarop ze zijn aangekocht niet zomaar worden verkocht. Zij moeten eerst worden aangeboden aan de kunstenaar (of diens erfgenamen). Daarom is een plan opgesteld om de kunstwerken in drie fases van de hand te doen.

In de eerste fase wordt gekeken welke kunstwerken (van museale kwaliteit) in beheer kunnen worden gegeven van andere (museale) instellingen zoals het Zaans Museum en het Gemeentearchief Zaanstreek. Ook worden de kunstwerken van de kunstcollectie die niet onder de BKR vallen alvast te koop aangeboden. In fase twee worden de BKR-werken tegen een schappelijke bedrag aangeboden aan de (erfgenamen van) kunstenaars. In fase drie worden de overblijvende kunstwerken verkocht.

Het hele verhaal is te lezen in de raadsinformatiebrief die indertijd naar de raad is gestuurd. 

We zijn nu nog bezig met fase één waarbij we kijken welke werken door (museale) instellingen kunnen worden overgenomen. Zodra die fase definitief is afgerond gaan we over tot het aanbieden van de kunstwerken aan de (erfgenamen) kunstenaars. Daarna gaan we pas over tot verkoop van de kunstwerken.

In het verleden (2007) zijn er wel werken uit de gemeentelijke kunstcollectie beschikbaar gesteld voor een veiling ten behoeve van een Hospice.”

Op 11 juni is de veiling bij Invaluable.