In het Molenmuseum in Zaandijk is t/m 10 mei de tentoonstelling Kind in 1945 te zien. Het is een interactief project voor schoolkinderen en voor alle andere geïnteresseerden van jong tot oud.

Kinderen maken kennis met verschillende thema’s uit het leven tijdens de bezettingsjaren. Ze kunnen o.a. de opdracht om een identiteitsdocument op een drukpers te maken.

Ietsje verderop in, aan in voormalige basisschool De Gortershoek, Tuinstraat 27, Koog-Zaandijk, hangt een plaquette voor Juf Tieke Jansma, een onderwijzeres die zich enorm inzette voor hulp aan onderduikers tijdens de oorlog, maar die in januari 1945 overlijdt aan tyfus.

tieke jansmaJuf Jansma
Vanaf 9 januari 1942 mogen Joodse kinderen geen les meer krijgen op openbare scholen. Tieke Jansma is lerares op de toenmalige basisschool De Gortershoek. De behandeling van joden vindt ze niet te accepteren en ze besluit onderduikers te verbergen.

Dat doet zij onder andere in haar Amsterdamse bovenwoning. Daar verzorgt ze jarenlang twaalf onderduikers. Ook als een aantal van hen tyfus krijgt.

Ze raakt zelf ook besmet en ze overlijdt op 12 januari 1945 op 31-jarige leeftijd. Al haar onderduikers overleven de oorlog.

ratelbandFree Ratelband
Free Ratelband (1933) heeft in de klas gezeten bij juf Jansma, tijdens de oorlog bracht ze ook de illegale krant Je Maintiendrai rond:

“Een lieve zachte vrouw die hielp. Ze was vaak weg. Dan kwam ze niet op school. Ze had namelijk haar been ingezwachteld met een spons. Dan werd er gezegd: ‘Dat is een kraambeen. Juf heeft weer zo’n pijn, ze moet rusten.’ Nou dat geloofden wij natuurlijk direct. Want, ja, ze had toch een zeer been? Wisten wij dat het nep was? Dat wist ik niet eerder dan na de oorlog.”

westrikCorrie Groot-Westrik
Corrie Groot-Westrik (1931) woonde naast het echtpaar Rijpstra in de Meidoornlaan en raakte zo betrokken bij het netwerk dat Joden aan onderduikadressen hielp:

“Ik weet dat ze indruk maakte want ze was dik. Dat was toen bijzonder want iedereen was vrij mager in de oorlog. Oh stel je toch voor dat ze die Joodse mensen gevonden hadden… dat was toch een fijn gevoel dat ze er allemaal doorheen gekomen zijn. Het was echt een schat van een mens. Ze heeft haar leven op het spel gezet voor anderen. Dat deed lang niet iedereen.”

Hieronder de film van Monumenten Spreken over Juf Jansma.

Op de website van Monumenten Spreken alle films, de digitale lessen, foto’s en citaten van de 90 getuigen en de verhalen achter de monumenten