In Zaanstad lijken de lijsten van PvdA en CDA ‘opgeschud’ te worden door de voorkeurstemmen die per kandidaat zijn uitgebracht.

Julie van ’t Veer (3e op lijst) schuift een plekje op bij het CDA ten koste van Marc Wit en bij de PvdA gaat Marieke Visser (6e) Geert Rijken (nr 5) voorbij.

Als de beide kandidaten willen kunnen zij in de raad, Wit en Rijken schuiven dan pas weer door als een van de raadsleden opstapt of bijvoorbeeld wethouder wordt.

Foto boven, Julie van ’t Veer rechts, Marc Wit links (midden: Nick Hendriks). Helemaal onder, de PvdA met Marieke Visser.

Hoe werkt het?

De Kiesraad:

“Een voorkeurdrempel is het percentage van het aantal geldige stemmen dat een kandidaat minimaal moet halen om met voorrang in aanmerking te komen voor een zetel. De voorkeurdrempel voor de gemeenteraadsverkiezingen is 25% van de kiesdeler.”

In Zaanstad zijn 55.385 geldige stemmen uitgebracht (het stemcijfer); als je dat deelt door het aantal zetels in de raad (39) krijg je 1.420. En 25 procent daarvan is 355. Iedere kandidaat die 355 of meer haalt heeft voldoende voorkeurstemmen, en “zetels worden eerst toegekend aan kandidaten die met voldoende voorkeurstemmen zijn gekozen.”

Bij bijna alle partijen heeft de lijsttrekker de meeste stemmen, en allemaal haalden ze de ‘voorkeurdrempel’. Maar daarna wordt het spannend, vooral als kandidaten die op een niet verkiesbare plek staan wel die voorkeurdrempel halen.

Opschuiven

Bij de PvdA haalden René Tuijn, Eylem Köseoglu, Kübra Kara en Marieke Visser alle vier meer dan 355 stemmen. De eerste drie stonden op een verkiesbare plek, maar Visser stond 6e terwijl de PvdA 5 zetels haalde. Zij schuift op ten koste van Geert Rijken.

Bij het CDA haalde Marc Wit (2e) de voorkeurdrempel niet maar Julie van ’t Veer (3e) met 637 stemmen wel. Het CDA behaalde 2 zetels, dus Julie wordt het eerst uitgenodigd.

Jan de Vries, 29e op de lijst van D66, haalde niet meer dan 66 stemmen. Zijn plan om via voorkeurstemmen in de raad te komen, mislukte. Bij D66 haalde nr 2, Merel Kingma, zelfs 16 stemmen meer dan lijsttrekker Flip Hoedemaeker: 1.016 en 1.000.

Bij meer partijen veranderde de volgorde vanwege het aantal uitgebrachte voorkeurstemmen, maar het had geen gevolgen voor wie er in de raad komt.

Bij de VVD haalde Annemarie van Nieuwamerongen na lijsttrekker Stephanie Onclin de meeste stemmen, namelijk 607. Zij wordt nu als 2e gekozen.

Bij de POV haalde Karin Lassooij (6e), na Harrie van der Laan de meeste stemmen (910). Maar de POV haalde al 6 zetels.

Bij ROSA haalde Mariska Schuttevaer de meeste stemmen na de lijsttrekker Natasja Groothuismink, namelijk 401.

Bij Democratisch Zaanstad (DZ) haalde nr 4, Marianne de Boer, de meeste stemmen (947) na lijsttrekker Juliëtte Rot.

Patroon

Voor wie het nog niet door had: het zijn meestal de ‘eerste’ vrouwen op de lijst (na de lijsttrekker) die veel voorkeurstemmen krijgen (behalve bij de VVD, Annemarie was de 3e vrouw op de lijst en de 2e na de lijsttrekker).

Download hier de volledige uitslag.