Nederland is een van de meest verlichte landen ter wereld. Al dat licht verstoort het natuurlijk gedrag van een hele reeks insecten en dieren, inclusief de mens, zo constateerde een onderzoeksgroep van de universiteit van Exeter in Engeland. Waarom gaan dan zo achteloos de lampen aan?

Onlangs is bij ons voor de deur een lantaarnpaal geplaatst. Dat ding verspreidt zoveel licht dat het ’s nachts in huis niet meer donker te krijgen is. In de Tweede Wereldoorlog moesten er verduisteringsgordijnen opgehangen worden om geen licht van binnen naar buiten te laten schijnen. Wij moeten dergelijke gordijnen ophangen omdat het binnen in de nacht bijna net zo licht is als overdag. Door lichtvervuiling wordt het vrijwel nergens donker in dit land. Op de Boschplaat op Terschelling en op het Lauwersmeer schijnt het nog aardig donker te kunnen zijn. Daar kom ik jammer genoeg niet zo vaak. Hier in de Zaanstreek is de magie van een flonkerende sterrenhemel en het zien van de melkweg vrijwel nooit te ervaren.

In kantoren gaat het licht zelden helemaal uit. Fabrieksterreinen blijven felverlicht ook al bevindt er zich geen sterveling. Verkeerslichten die maar blijven knipperen. Snelwegen vol in het licht, zelfs als er nauwelijks verkeer is. Als ik ’s avonds een wandeling door de buurt maak flitsen overal lampen aan en dat zelfs wanneer er een kat voorbijloopt. Vlakbij hebben mensen de kerstverlichting langs de dakgoot van hun schuur laten hangen, dat staat dag en nacht aan, want dat is zo gezellig. Bovendien hebben ze aan de achtergevel twee lampen die als schijnwerpers hun kleine erfje in een oogverblindend licht plaatsen. Een beetje raar in tijden van energiebesparing en anti-verspilling. En waarom? Angst. Bang voor inbrekers. Bang voor ongenode gasten. Bang voor alles.

Met welk recht verdrijven wij de nacht met een overvloed aan kunstlicht?

U zult misschien denken waarom blijft die man hier wonen en vertrekt hij niet naar het platteland. Ik kan u vertellen dat het helemaal niets uitmaakt. In de buitengebieden is het net zo erg. Daar zijn het onder andere enorme kassen die de nacht in de wijde omgeving in een zee van licht veranderen. En waarom? Omdat ze daar producten kweken die hier in de buitenlucht niet groeien of niet snel genoeg groeien. Het zou kunnen dat dit door de klimaatverandering binnenkort wel kan en dan zijn die verschrikkelijke kassen, die er slechts voor commercieel gewin staan vanzelf verdwijnen.

De Drentse zanger Daniël Lohues zong zijn ergernis van zich af in het lied: ‘Waorumme bennen de nachten hier zo licht?’

Waorumme bennen de nachten hier zo licht?
Scherm die kassen af man...
't is ja gien gezicht
Middernacht, de vogel zingt zien hoogste lied
Dat al dat licht veur al die rozen is
Ach, dat wet zo'n vogel niet
Van Meppel tot Meppen Dld.
Van Assen tot an Ootmarsum
We hebben allemaol plezier
Van die paar verlichte kassen
De lieve, lieve ganzen
Ze bennen volledig in de stress
Ze bennen desoriënteerd,
Nog nooit zo in de warre west
Van Beilen tot an Nordhorn
Stadsknaol tot an Slagharen
We hebben allemaol plezier
van die oranje licht pilaren
Waorumme bennen de nachten hier zo licht?
Omdat veuruutgang veur de meesten
zich puur op geldverdienen richt  

Vorige week stond ik op om naar vallende sterren te kijken. Die zouden bij bosjes uit de hemel vallen. Niet door wolken maar door lichtvervuiling was er niets van te zien. Erg jammer. Iedereen weet dat wanneer je een vallende ster ziet je een wens mag doen. En ik had een mooie wens in gedachten waarin ik premier Rutte weg wenste. Het is er helaas nog niet van gekomen.

30 oktober 2021 is het de Nacht van de Nacht.