Is het een merel, heggenmus of toch een roepie roepie? Herken jij de algemene vogels om je heen aan hun zangkunsten? En waarom zingen vogels eigenlijk? Deze serie neemt je mee op ontdekkingstocht, en leert je een aantal algemene zangvogels herkennen aan hun zang en uiterlijk.

Doe ook mee, met deze minicursus!

Door David Sluis

Vogelzang, het hoort er gewoon bij. Wat zijn we zonder? Het leuke is dat je vogels heel goed aan hun zang kunt herkennen. Dit scheelt soms gespied in de struiken om hen te zien. Als je wat meer geoefend bent, sla je niet meer aan op elke zang, maar denk je, “ach, de zoveelste Heggenmus vandaag, ik loop even door”. Je kunt ook heel goed vogels inventariseren op basis van hun zang en/of roep. Dit laatste, de roep, is wel vaak lastiger.

Om te beginnen; waarom zingen vogels eigenlijk? Het is ten eerste goed om te weten dat zeker niet alle vogels ‘echt’ zingen.

Heb jij ooit een buizerd horen zingen, of een wilde eend?

Ja, ze roepen wel, of produceren andere geluiden, maar dat is wat anders als zang. Dat wil overigens niet zeggen dat dit niet belangrijk is in de hofmakerij/balts, of bijvoorbeeld soortgenoten attent maken op predatoren (roofdieren). Maar zang?

Het vogelrijk, met ca 9000 a 10000 soorten wereldwijd, wordt grofweg onderverdeeld in zangvogels en niet zangvogels. Ongeveer 60% zijn zangvogels. Zangvogels zoals de Merel en de Koolmees zingen om de aandacht van vrouwtjes te trekken! Dat wil overigens niet zeggen dat vrouwtjes niet kunnen zingen. Er is met wereldwijd onderzoek vastgesteld dat ca 60% van de vrouwtjes zangvogels ook kunnen zingen. Maar om zaken niet verder te compliceren, durf ik het aan dat van de meeste zangvogels bij ons, het de mannetjes zijn die zangkunsten vertonen ( alhoewel er uitzonderingen zijn, maar dat voor de herkenning niet uit).

Veelal zingen vogels vanuit een bepaalde plek die ze verdedigen tegen soortgenoten, dit heet een territorium. Dit kan groot of klein zijn, dat hangt af van de soort. Dit doen ze zeker niet het gehele jaar, maar veelal vanaf eind winter, (begin) voorjaar.

Dit is de periode waarin de meeste vogels gaan broeden, dus moet er eerst flink gezongen worden ‘O Sole Mio..‘

Het leuke is dat veel zangvogels ook trekvogels zijn. Dit betekent dat sommige zangkunsten nu niet hoorbaar zijn, omdat de dieren er domweg nog niet zijn. Veel riet- en struweelvogels bijvoorbeeld zijn nog niet terug uit zuidelijker streken. Dat maakt dat het nu relatief makkelijk is om te beginnen met zang te leren herkennen. Wat je ook goed zult leren is dat niet elke vogel overal ‘zit’ of leeft. En hoe meer je leert, hoe groter je waarnemingsvermogen en bewustwording.

We beginnen met de vogels die algemeen voorkomen in stad en dorp. Dit zijn er best wel wat, maar we beginnen gewoon bij het begin. Als er één vogel is die je gewoon moet leren (her)kennen, zeg ik in alle bescheidenheid, dan is het wel de merel. De Beatles zongen het al, “Blackbird singing in the dead of night”. Blackbird is de merel. De Engelse benaming is treffend, want hij heeft een zwart verenkleed, tenminste het mannetje, en die zingt. Wat de Beatles ook vermelden is dat de merel al in het donker begint met zingen. Kijk daar hebben we wat aan! En inderdaad, ik ken nu geen vogels die tijdens ontwaken, en daarvoor al, zo een prachtige zang etaleren (later in het jaar wel, maar dan weer niet in de stad). De merel is een zeer algemene vogelsoort, en zingt graag vanaf zekere hoogte, veelal uit een boom. Op deze manier draagt het geluid verder, net als Kerkklokken die hoog gesitueerd zijn. Zijn nest maakt hij in de struiken en hij kan meerdere broedsels per jaar produceren. Hij is gek op wormen, en vaak zie je hem in grasland er naar zoeken.

De zang van de merel, een lijsterachtige, munt uit in melodieuze strofen. Luister naar het geluidsfragment en ga ontdekken of hij bij jou in de buurt zingt!

Groentjes!

PS: i.v.m. de veiligheid rondom het Coronavirus, ga niet naar drukke plekken, en/of in grote groepen!