Het afgelopen jaar zijn er twaalf woningen gesloten in de Zaanstreek vanwege illegale prostitutie. In samenwerking met de gemeente komen werknemers van hulporganisatie Scharlaken Koord naar locaties die zijn gesloten om de sekswerkers bij te staan. Maatschappelijk werker Femke Helland legt uit hoe zij en haar collega’s te werk gaan om deze vrouwen een nieuw perspectief te bieden.

De voornaamste redenen om de prostitutie in te gaan voor de vrouwen die ze spreken en helpen bij Scharlaken Koord zijn geldzorgen en hun slechte positie in de arbeidsmarkt. Femke Helland:

‘Ze hebben bijvoorbeeld schulden of geen opleiding gedaan. Er zijn ook een hoop vrouwen die langere tijd niet gewerkt hebben waardoor hun CV vrijwel leeg is of dames die uit het buitenland komen en de Nederlandse taal niet goed machtig zijn. Voor deze vrouwen is de stap om te reïntegreren in een ander beroepsveld vaak erg groot.’

Dwang

De hulporganisatie staat sekswerkers bij wanneer zij nog actief zijn in dit werkveld en probeert personen in de seksindustrie een alternatief te bieden. Femke en haar collega’s hebben een budget waarmee zij een gratis ‘uitstapprogramma’ kunnen aanbieden om sekswerkers te helpen hun leven een andere wending te geven.

‘Wij komen zelden vrouwen tegen die volledig vrijwillig dit werk uitvoeren. Het ontstaat uit een vorm van wanhoop. Het is voor velen een laatste redmiddel om toch geld te verdienen. Als ze niet echt een andere keuze hebben, hoe vrijwillig is vrijwillig dan. De dwang komt niet altijd door een pooier, ze kunnen ook door bijvoorbeeld armoede of verslaving gedwongen worden. Wij zien de negatieve gevolgen en bieden deze mensen graag een nieuw perspectief.’

Stoppen

Op het moment dat er illegale prostitutie wordt ontdekt in een woning door de politie gaat daar een Prostitutie Controle Team op af. Als het mogelijk is gaat een medewerker van Scharlaken Koord mee. Zij hebben wel een heel andere functie dan het Controle Team.

‘Het Prostitutie Controle Team gaat voornamelijk over de verblijfspapieren en vergunningen voor het sekswerk. Als zij klaar zijn geven ze ons de ruimte om de sekswerkers te informeren over wat voor hulp wij aanbieden. Het Controle Team en wij bij Scharlaken Koord horen officieel niet bij elkaar, maar we werken wel nauw samen.’

‘Dit moet anders’

Femke helpt de sekswerkers ook met bijvoorbeeld verslaving, geldproblemen of dakloosheid. Samen kijken ze naar de praktische zaken. Volgens haar weten veel thuiswerkers niet af van hun bestaan, ook omdat ze bijvoorbeeld niet uit Nederland komen. De clubs en de ramen worden regelmatig bezocht door de hulporganisatie, maar thuiswerkers bezoeken ze bijna niet, tot ze ontdekt worden.

‘Tijdens zo’n controle in een woning reageren veel sekswerkers vaak geschrokken en overweldigd. Het is natuurlijk wel hun inkomstenbron dat stilgelegd wordt. Toch krijgen we regelmatig achteraf te horen dat onze komst voor de vrouwen een aanleiding is geweest om te stoppen met sekswerk. Voor velen is dan het moment dat ze denken: “Dit moet anders”.’

Femke Helland heeft schijnende gevallen meegemaakt die er toch bovenop worden geholpen:

‘Ik heb ooit een jongedame van 21 jaar begeleid die al vanaf haar 14e tot 18e sekswerk heeft verricht. Dan komt er eigenlijk een soort beschadigd vogeltje binnen in een kooitje met gebroken vleugels en niet weer waar ze goed in is en wat ze leuk vindt. Aan het einde van het traject heeft ze werk, een huisje, krijgt ze therapie en vliegt ze uit. Het is zo mooi dat wij diegene mochten zijn om haar hierbij te helpen.’

Leeftijden

De sekswerkers geven tijdens de controle niet snel toe dat ze slachtoffer zijn van mensenhandel. Volgens Femke gaat zo’n proces heel moeizaam.

‘Ik denk dat we in de Zaanstreek tot nu toe nog maar twee keer hebben meegemaakt dat een vrouw tijdens de controle al vertelde dat zij gedwongen werd tot prostitutie. We hebben heel vaak zelf al het vermoeden dat iets niet klopt, maar als de vrouw er zelf niet vooruitkomt, kunnen we niets doen. Het is soms frustrerend, maar wij moeten het dan loslaten.’

Hulpverlening

De leeftijden van de sekswerkers die Femke en haar collega’s zien en spreken zijn heel uiteenlopend. Een enkeling is minderjarig volgens Femke. Ze zien veel achttien- en negentienjarigen, maar ook vrouwen die al kleinkinderen hebben.

‘Zowel in Amsterdam als in Zaandam gaan we langs de clubs en ramen. Daar zien wel regelmatig dezelfde gezichten die al langere tijd sekswerk verrichten. Er wordt meer sekswerk verricht in Zaandam en de dorpen daar omheen dan men denkt. Zo’n twee keer per jaar gaan we dan langs dezelfde locatie om gesprekken te voeren met de vrouwen en ze te informeren over wat wij kunnen betekenen voor ze.’

Mogelijkheden

In sommige gevallen zeggen de vrouwen nog door te willen gaan met het sekswerk. De hulporganisatie biedt de sekswerkers een luisterend oor en opent de deur voor de vrouwen wanneer zij wel de keuze maken om te stoppen met de prostitutie. Ze helpen met geldzaken of het zoeken van een huis, ondanks dat ze ervoor kiezen om door te gaan met sekswerk.

‘Soms moeten we iemand over een spantijd van twee jaar een aantal keer zien en spreken voordat ze de stap zetten om te stoppen. Iedereen doet het op zijn of haar eigen tempo. Als iemand tegen mij zegt: “Weet je Femke, ik heb kinderen, huur en schulden af te lossen. Voor nu vind ik het prima om dit werk te doen.” Dan heb ik daar alleen maar respect voor en maak ik duidelijk dat ik alsnog hulp kan bieden.’

‘Sekswerk zal blijven bestaan. Alleen op het moment dat wij de opties voor vrouwen vergroten naast het sekswerk en de persoon kiest er dan voor om in de prostitutie te blijven, kun je spreken van een vrijwillige keuze. Wil je dat niet? Dan geven wij hen handvatten om een andere weg in te slaan. Dat is onze missie.’

Door: Renée Koopman. Bron: Femke Helland van Scharlaken Koord. Foto’s: THDV.