‘In de mensheid is niets zo sterk verankerd als de drang om onze kinderen te beschermen,’ begon burgemeester Jan Hamming zijn toespraak tijdens de indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst in de Bullekerk.

Hij verwees daarbij specifiek naar Hanneke Eikema, de dochter van dominee Eikema, die zich op 17-jarige leeftijd bij het verzet aansloot. Met haar keuze toonde zij aan dat ‘beschermen’ niet hetzelfde is als ‘afschermen’, benadrukte de burgemeester.

Beluister de toespraak van Jan Hamming ook als podcast:

Salo

De volgende spreker, Salo Muller (88), bracht het thema bescherming in een ander perspectief. Als kind werd hij gered door mensen die hem hielpen onderduiken, terwijl zijn ouders in Auschwitz werden vermoord. In zijn toespraak stelde hij een hartverscheurende vraag: ‘Waarom leef ik nog?’ De drang van kinderen om hun ouders te beschermen lijkt minstens zo sterk als de drang van ouders om hun kinderen te beschermen. Salo begon zijn verhaal met het uiten van zorgen over het huidige klimaat:

Het antwoord op de vraag waarom hij nog leeft, blijft ongrijpbaar. Maar een belangrijkere vraag, zo maakte Salo duidelijk, is hoe dit ooit heeft kunnen gebeuren. Waarom doen mensen elkaar dit aan? Wanneer stopt het luisteren naar de ander? Gelukkig leeft Salo nog om deze vragen te stellen en ervoor te zorgen dat zijn verhaal niet vergeten wordt.

Uit zijn hoofd en recht uit zijn hart deelde Salo een uur lang zijn ervaringen als Joods kind in onderduik. Zijn tocht langs negen verschillende onderduikadressen bracht de geschiedenis pijnlijk dichtbij. Het publiek werd geraakt door de kwetsbaarheid van zijn woorden, lachte mee met momenten van herkenning en deelde tranen bij de diepe tragedies. Salo wist, zelfs tachtig jaar na dato, de Holocaust tastbaar en voelbaar te maken.

Het gehele verhaal van Salo Muller is te beluisteren op de Orkaan podcast:

Hart en kut

Het hart van de bijeenkomst was het voorlezen van de namen van de omgekomen Zaanse Joden. Leerlingen van de Zaanse Theaterschool lazen de namen zonder theatrale opsmuk, en een enkel foutje in de uitspraak liet de lezer een ‘sorry, kut’ uitstoten. Juist dat foutje liet zien dat er niet naar een gelikte show werd gekeken, maar naar kinderen die het goed wilden doen. Vanuit het hart.

Ondertussen klonk Kol Nidrei van Bloch, prachtig uitgevoerd door celliste Mariette Gort en pianist Jaap Brackman. Samen met de beelden uit het gedenkboek vormden de namen en muziek een tijdloos monument op zich.

De afsluiting van de middag kwam in de vorm van het lied ‘Dat zou mooi zijn’ van De Dijk, gezongen door Jascha Soest en begeleid door Mariette Gort, Jaap Brackman en de kinderen van de Zaanse Theaterschool. Hun samenspel bracht een moment van hoop op een wereld waarin dit nooit meer zal gebeuren.

Deze Holocaust Memorial Day vormde een moment van diepe herinnering aan wat is verloren en een oproep om te blijven luisteren, blijven vertellen, en nooit te vergeten. Een diepe hoop.

De middag werd georganiseerd door De Maatschappij Zaanstreek – Waterland, voorgezeten door Guido Voos, met het 4 en 5 mei comité Zaanstad, Monumenten Spreken en De Orkaan. Ammes Brandenburg van de Zaanse Theaterschool, Jascha Soest, de kinderen van de Zaanse Theaterschool: Joan, Charlie, Tiego, Sidney, Dunya, Levi, Rosalie en het beeld van Robert van Tellingen, Mariette Gort (cello), Jaap Brackman, het team van De Bull, burgemeester Jan Hamming en Salo Muller maakten de bijeenkomst bijzonder.

Door: Merel Kan met foto’s van Marijn Kerkhoven en Rick Nieborg. Opnames podcast door Edwin Kleiss.