Volgens een recent onderzoek van Natuur en Milieu waren er in 2021 slechts 20.000 bomen in Zaanstad. In de 28 grote gemeenten van Nederland, waar Natuur & Milieu het onderzoek deed, was dat het laagste aantal dat de onderzoekers aantroffen. (In Haarlem bijvoorbeeld, dat veel kleiner qua oppervlakte is, waren dat er 71.000.)

Volgens Zaanstad kloppen die cijfers niet, ze schreven een boze (teleurgestelde?) brief aan N&M

“Helaas hebben we tot onze spijt gezien dat voor de gemeente Zaanstad de door u gepresenteerde cijfers niet kloppen. De publicatie van het onderzoek op basis van verkeerde cijfers heeft een negatieve impact op de inspanningen die Zaanstad levert op het vergroenen van de gemeente.”

Zaanstad heeft volgens eigen gegevens veel meer bomen (78.000 zelfs):

“Wij tellen zelf ruim 55.000 gemeentelijke bomen, en dat zijn alleen de bomen in ons beheersysteem. Daarnaast staan er onder andere bomen rond sportvelden, in parken, op begraafplaatsen, in bosplantsoenen en in bossen zoals het Hembrugbos, en bomen op grond van andere beheerders zoals ProRail, provincie en het rijk. Het aantal bomen in Zaanstad (155.000 inwoners) komt daarmee eerder in de buurt van een aantal van 80.000 bomen.”

Zaanstad stelt dat volgens hun eigen overzicht ‘Bomen in Zaanstad’ een aantal van 55.000 juist zijn (essen, esdoorns en wilgen zijn koplopers en samen goed voor 14.000 stuks). Van ruim 5.000 van die bomen weet Zaanstad trouwens het merk niet. En daar komen dus de bomen buiten het ‘beheersysteem’ nog bij.

Zaanstad verwijst naar de openbare dataset waaruit N&M dat zelf had kunnen halen. Maar helaas – die dataset is misschien wel openbaar, maar wordt niet gevonden als we naar de website gaan (N&M gebruikt voor het rapport diezelfde dataset en telt er daarin de 20.000). Zaanstad heeft die data offline gehaald.

Verwarring

Rara, hoe kan dat: één dataset met als uitkomst zowel 20.000 (N&M) en bijna 80.000 (78.000) bomen (Zaanstad)?

We vroegen het aan N&M en aan wethouder Wessel Breunesse (GL). Volgens Zaanstad is het verkeerd gegaan bij N&M. Die organisatie stuurde een mail:

“Het lukt niet meer om via data.overheid om de dataset te downloaden. Mogelijk is de dataset verwijderd en/of was er ten tijde van het downloaden van de dataset een andere versie beschikbaar dan de gemeente Zaanstad zelf gebruikt. Ik kan dit helaas niet achterhalen. Onze excuses dat we gebruik hebben gemaakt van de verkeerde dataset. Wij zijn er vanuit gegaan dat deze openbare datasets (voor het grootste deel) klopten voor de gemeentes en hebben daarom geen navraag gedaan. Helaas is dit dus bij de gemeente Zaanstad verkeerd gegaan. Excuses voor de verwarring en extra werk wat dit voor uw gemeente heeft opgeleverd.”

Zaanstad heeft dus een verkeerde of oude dataset gepubliceerd en N&M excuseert zich ervoor dat ze die gebruikt hebben. Die dataset – die dus niet meer beschikbaar is, maar die N&M heeft bewaard en opgestuurd – bevat inderdaad maar 20.000 bomen. Zaanstad zelf heeft een bomenatlas, maar alle groene stippen tellen was ons teveel werk. (Op bomenpagina van Zaanstad staat weer een ander aantal, er zouden niet ‘20.000’, ‘ruim 55.000’ of ‘78.000’ bomen zijn maar 60.000.)

Definitie

Hoe komt dat? De woordvoerder van Zaanstad meldt dat het om een ‘definitiekwestie’ zou kunnen gaan (‘wat is een boom), doordat er bomen gesneuveld zijn bij de Poly-storm en omdat vanwege inspecties recent bomen zijn toegevoegd.

“Die 60.000 op de website van buitengewoon gaat over bomen in de openbare ruimte. In ons beheersysteem staan er echter 78.000. Officieel horen bomen op begraafplaatsen, provinciale weg, sportparken niet bij een nauwe definitie van openbare ruimte. Echter beheren en inspecteren wij deze bomen wel. Ook zijn de bomen in het Hembos afgelopen jaar geïnspecteerd en die staan nu ook in ons beheersysteem. Het afgelopen jaar hebben we meer inspecties uitgevoerd.”

Door Bas Sommeijer en Piet Bakker. Bronnen: rapport N&M, brief Zaanstad aan N&M, reacties van Zaanstad en N&M. Foto: Willem Croese (bomenkap Sportpark Hoornseveld, 2021)