Dit is waar we het voor doen: wat is het toch heerlijk dat mensen meedenken, verbeteren en aanvullen. Al is het pas na 6 jaar!

In april 2015 schreven we een stukje over een ‘ontdekt’ oorlogsmonument in Zaandam: een gevelsteen in de zijmuur van J.L. Jambroesstraat nr. 6, tegenover de Willem Brinkmanstraat nr. 1. We vroegen om meer informatie.

Het duurde dus even, maar Orkaanlezer (en Orkaankracht) Giljam Klijn mailde ons gisteren het antwoord:

Ik stuitte bij mijn zoektocht in het Delphersysteem naar informatie over woningcorporaties op het Dagblad de Zaanlander van 25 september 1950 en daarin staan antwoorden op een aantal vragen.

Hier de volledige tekst van het artikel (daaronder tikken we nog even door)

_________________________________

Op de hoek G. L. Jambroesstraat— W. Brinkmanstraat 

Wethouder Meulenkamp onthulde gedenksteen voor gévallenen Sobere, doch treffende plechtigheid

Op de hoek G. L. Jambroesstraat- Willem Brinkmanstraat gaan onwillekeurig de gedachten uit naar de twee Zaandamse verzetshelden, naar wie het gemeentebestuur deze straten heeft vernoemd. George Jambroes, de man die direct na zijn dropping op vaderlandse bodem als slachtoffer van het England-spiel viel, en Willem Brinkman, die om des gewetenswille zorgde voor de opgejaagden en tijdens een belangrijke bespreking in Hoorn het slachtoffer werd van lafhartig verraad. Beide mannen gaven hun leven voor onze vrijheid, maar anderen zetten hun werk voort. Dit laatste heeft de Amsterdamsche beeldhouwer H.J.J. Dannenburg op treffende wijze weer gegeven ineen gedenksteen, die Zaterdagmiddag in het perceel G. J. Jambroesstraat 6 (hoek Willem Brinkmanstraat) door de architect W, A. van Gogh, mede namens de aannemer en onderaannemers van de woningen in de Verzetsbuurt werd overgedragen aan het bestuur van „Zaandams Volkshuisvesting en welke steen door wethouder Meulenkamp werd onthuld.

Het was een sober gebeuren, dat slechts door enkele genodigden werd bijgewoond, maar door die eenvoud een plechtig karakter droeg. Vooraf waren de genodigden ontvangen in de directiekeet aan de Kepplerweg, waar de voorzitter van Zaandams Volkshuisvesting, de heer H. A. Frederiks, een woord van welkom sprak en zijn dank uitte voor het initiatief van de architect, de aannemer en de ouderaannemers. Bij het perceel G. D. Jambroesstraat 6 sprak eerst de heer Van Gogh, die er aan herinnerde, dat allen, die aan de bouw van de woningen inde Verzetsbuurt hadden medegewerkt van mening waren, dat er iets meer gedaan moest worden, dan alleen de straten te vernoemen naar de Zaandammers, die in de strijd voor de vrijheid van ons land waren gevallen, Lag het aanvankelijk in de bedoeling een vrijstaand bronzen beeld te plaatsen, ten gevolge van de vrij hoge kosten moest men hier vanaf zien. Dankbaar was de heer Van Gogh, dat de beeldhouwer Dannenburg op zeer voorname wijze het verzet had uitgebeeld. Mede namens de aannemer en onderaannemers droeg hij de gedenksteen aan het bestuur van Zaandams Volkshuisvesting over, daarbij de wens uitsprekende, dat de bewoners deze steen in ere zouden mogen houden. 

De onthulling 

Wethouder Meulenkamp, namens het gemeentebestuur sprekende, noemde het een goede gedachte van Minister Mr. In ’t Veld, destijds burgemeester van onze gemeente, om verschillende straten naar verzetsstrijders te vernoemen. Hier zijn geëerd de mannen, die voor onze vrijheid vielen. We hebben, aldus de heer Meulenkamp, in deze buurt een prachtig complex woningen gekregen en het gemeentebestuur waardeert ten zeerste, dat er thans een gedenksteen in één van deze woningen is aangebracht. Hij eindigde met de wens uit te spreken, dat vooral de jeugd zich steeds weer voor ogen zal stellen, de offers, die voor onze vrijheid zijn gebracht, waarna hij de vlag, die voor de steen hing, wegtrok.. Nadat de heer Frederiks nog een woord van dank had gesproken, kwamen de genodigden bijeen in café Lammes, waar de thee werd aangeboden. Hier heeft de heer J, Spreeuw, directeur van de Wormerveerse Aannemings Maatschappij een kort woord gesproken, waarna de beeldhouwer Dannenburg er op wees, dat hij in deze steen had willen uitbeelden “de geest van de strijd voor de vrijheid, die niet te doven was.”

__________________________

Wat vooraf ging

We hadden met de Stichting Monumenten Spreken net onze 28 films over Zaanse oorlogsmonumenten overgedragen aan het 4 en 5 mei comité Zaanstad toen een bewoner van de Willem Brinkmanstraat vertelde dat er in de Verzetsheldenbuurt een ‘onontdekt monument’ was. We voelden er eerlijk gezegd niet veel voor om een 29e film te moeten maken, maar werden toch nieuwsgierig.

De Verzetsheldenbuurt is gebouwd vlak na de oorlog. Volgens de toenmalige huurster van nr. 6 worden er elk jaar op 4 mei bloemen gelegd. Zij woonde er al meer dan 40 jaar, maar wist niet wie de beeldhouwer is of wat de steen voorstelt of ter gelegenheid waarvan ze ooit geplaatst is. Niemand in de buurt wist het.

Op site van Zaanse gevelstenen kwam dit monumentje niet voor. Ook bij Zaanse Kunstwerken was het niet bekend (maar daar is na onze navraag het plaatje bij de oorlogsmonumenten toegevoegd), en ook op de site van het Comité 4 en 5 mei Zaanstad ontbrak de gevelsteen.

George Jambroes was leraar aan het Zaanlands Lyceum die in het verzet ging en de dood vond als gevolg van verraad bij het England Spiel. De Zaandamse boekhandelaar Willem Brinkman was onder andere actief bij het huisvesten van Joodse onderduikers. Hij werd verraden en overleed in het Duitse Siegburg in februari 1945.