Op 14 september verscheen het in Gemeenteblad van Zaanstad de ‘Verordening op de heffing en invordering van een vermakelijkhedenretributie Zaanse Schans 2020’.

En: ‘De datum van ingang van de heffing is 1 oktober 2020.’

Het is niet de eerste keer dat de ‘vermakelijkhedenretributie’ (VMR) werd aangekondigd. Het plan stamt uit het najaar van 2019 als Zaanstad aangeeft niet alleen op te willen draaien voor de kosten voor de Zaanse Schans (onderhoud, toezicht, verkeer) maar ook wat wil terugzien van één van de best bezochte toeristische attracties van Nederland.

Dat zou om een kwartje per verkocht kaartje per attractie gaan. Die kaartjes werden verkocht bij molens, de musea, de rondvaarten en de fietsverhuur. Zaanstad had gerekend op € 800.000 per jaar maar de wethouder gaf later toe zich fiks verrekend te hebben en met de helft ook al te tevreden te zijn.

‘Oneerlijk’

Het werd ‘niks’. Verzet van alle partijen op de Zaanse Schans, vooral van de partijen die kaartjes verkochten, zorgde ervoor dat Zaanstad de regeling die per 1 januari in had moeten gaan, uitstelde. De tegenstand betrof vooral de ‘oneerlijkheid’ van het plan: alleen musea, rondvaarten en molens betaalden, de horeca en souvenirshops niet. De partijen op de Schans kregen de kans er samen uit te komen.

In juni van dit jaar kwam dat plan er. Dat wil zeggen – niet alle belangrijke partijen (‘stakeholder’ heet dat zo mooi) waren het met elkaar eens zoals de gemeente geëist had maar alleen het Zaans Museum, Museum de Zaanse Tijd en de Vereniging de Zaansche Molen. Samen met de Stichting de Zaanse Schans hadden ze een plan bedacht voor een alternatieve kaart: één kaart die toegang gaf op alles (molens en musea). Wie die kaart niet had kwam nergens in (je kon zelfs niet naar de WC), losse kaartjes werden niet verkocht.

Koppelverkoop

B&W hadden wel vertrouwen in het plan maar een deel van de raad eigenlijk niet, ze stuurden de bedenkers terug naar de onderhandelingen met andere betrokkenen om die achter dat plan te krijgen. De weerstand van bewoners en ondernemers was groot. Dat hadden ze eerder al niet onder stoelen of banken gestoken, ze hadden het vertrouwen in de Stichting en haar partners opgezegd en waren uit het bestuur van de Zaanse Schans gestapt. Ondernemers vinden het vooral een onsympathiek plan vanwege de ‘gedwongen koppelverkoop’ en bewoners vinden dat de kosten uit de parkeergeld betaald moeten worden.

Desondanks werden de bedenkers teruggestuurd. En de retributieheffing uitgesteld.

Het resultaat is voorspelbaar. De partijen zijn geen centimeter nader tot elkaar gekomen.

Flexibel

In augustus hebben de initiatiefnemers en de ondernemers bij elkaar gezeten. Het oorspronkelijk plan zou aangepast kunnen worden: nog steeds één kaart maar met flexibele tarieven zodat de bustoerist bijvoorbeeld zou blijven komen. De erfgoedpartijen (Stichting, Zaansche Molen en musea) zijn ’teleurgesteld’ omdat ondernemers “niet mee willen werken aan een model om te komen tot een gezamenlijk propositie.” Sterker nog, de ondernemers zijn nu voorstander van de VMR en van afdracht van een deel van de parkeergelden. Ook zouden ze zelf wel bij willen dragen. Ze vinden dat het huidige voorstel ‘misleiding’ in de hand werkt.

De erfgoedpartijen krijgen geen plan rond voor 1 oktober, waardoor de VMR ingevoerd dreigt te worden. Wel schrijven ze dat ze later wel een ‘voorstel voor samenwerking’ kunnen leveren. Ook de ondernemers houden de deur op een kier.

De woordvoerder van wethouder Hans Krieger zegt tegen De Orkaan dat de publicatie van de VMR niet automatisch betekent dat die ook ingevoerd wordt, “hij kan weer worden ingetrokken” door de raad, net zoals dat de vorige keer is gebeurd. Of dat deze keer weer gebeurt is nog niet besloten. “Daarover is het college in gesprek en zal zij later deze week de gemeenteraad over informeren.”